Chinese overheid verstevigt greep op bedrijfsleven door zelf aandelen in te kopen

Er zit ineens een nieuwe aandeelhouder aan tafel bij verschillende Chinese techbedrijven: de Chinese staat. Die kan nu meestemmen op aandeelhoudersvergaderingen, en levert zelfs bestuursleden aan bij de bedrijven. Zo hoeft de Chinese overheid minder boetes en sancties uit te delen om het bedrijfsleven in toom te houden.

Begin deze maand kocht de staat zich in bij een dochterbedrijf van webwinkel Alibaba, nadat het eerder al aandelen had verworven in de moederbedrijven van filmpjessite TikTok en Weibo (de Chinese variant op Twitter). Er lopen nog gesprekken met Tencent, het bedrijf achter berichtendienst WeChat, zo melden verschillende buitenlandse zakenkranten.

Toorn van de Communistische Partij

China heeft altijd een moeizame relatie gehad met succesvolle bedrijfstakken. Economische groei juicht de staat wel toe, maar een bedrijfstak moet niet te machtig worden. Dan bijt de Communistische Partij van zich af met boetes of strenge regulering. Begin deze eeuw overkwam dat de destijds snel groeiende telecombedrijven, zo staat in een eerdere analyse hierover van de Rabobank. Daarna volgden de banken en inmiddels voelen vooral internetbedrijven de toorn van de Partij.

Zij kregen sinds 2020 heel wat boetes opgelegd, vooral van de mededingsautoriteit. Maar boetes en andere economische sancties zijn niet zo handig nu de Chinese economie al tijden wat aan het kwakkelen is, schrijft de Financial Times (FT), die vrijdag als eerst over de gekochte aandelen berichtte. Volgens de zakenkrant moest de staat daarom op zoek naar andere mogelijkheden om de bedrijven aan het lijntje te houden.

Dat kan dus door zich een weg te kopen naar zeggenschap op aandeelhoudersvergaderingen. Dit gebeurt dan via een investeringsfonds van een overheidsinstantie. Bij Alibaba was dat internetwaakhond Cyberspace Administration of China (CAC). De toezichthouder verkreeg op 4 januari een klein minderheidsaandeel in een belangrijk dochterbedrijf van Alibaba, maar dan wel via een soort ‘gouden aandelen'. Die geven meer zeggenschap op aandeelhoudersvergaderingen, waardoor de staat vanaf nu toch aardig wat te bepalen lijkt te hebben in het bedrijf.

Als deel van de deal mocht CAC bovendien een bestuurder aandragen, die nu dus vanuit de bestuurskamer meebeslist over dagelijkse beslissingen. Zo ging dat ook bij een eerdere deal met ByteDance, moederbedrijf van TikTok, waar nu ook een Partij-lid in het bestuur zit.

Ant Group

Het kan overigens goed zijn dat China op andere vlakken de teugels juist weer iets laat vieren. Ten eerste zijn er dus al even geen boetes meer geweest. Maar er lijkt ook ineens weer groen licht te zijn voor een enorme beursgang van Ant Group, bekend van betaaldienst Alipay en ook een loot aan de stam van Alibaba.

Eigenlijk zou dat bedrijf al in 2020 naar de beurs van Shanghai gaan, waarbij Ant Group een recordbedrag van 34 miljard dollar leek te gaan ophalen. Dat feest werd toen onverwacht afgebroken nog voor het begonnen was. Daags van te voren meldde de Shanghaise beurs ineens ‘grote problemen’ met het bedrijf, waarna de beursgang op de lange baan werd geschoven.

Wat toen lijkt te hebben meegespeeld is dat oprichter Jack Ma zich kort daarvoor kritisch had uitgelaten over de regering van president Xi Jingping. Volgens bronnen van de Wall Street Journal nam Xi dat zo hoog op dat hij de beursgang persoonlijk zou hebben geblokkeerd.

Nu, tweeënhalf jaar later, lijkt het er alsnog van te gaan komen. Lokale autoriteiten waren de afgelopen tijd al openlijk vol lof over Ant Group en de economische groei die het bedrijf de regio had opgeleverd. Vrijdag maakte de Chinese centrale bank bekend dat Ant Group na de nodige reorganisaties nu aan een reeks belangrijke eisen voldoet. Deze goedkeuring van de centrale bank maakt de weg vrij om alsnog naar de beurs te gaan.

Misschien niet helemaal ontoevallig kwam de mededeling nog geen week nadat oprichter Ma bijna al zijn zeggenschap heeft opgegeven in Ant Group. Het is niet bekend hoe vrijwillig hij vorige week zaterdag tot die beslissing was gekomen.

Lees ook:

Jack Ma geeft – al dan niet gedwongen – volledige zeggenschap over Ant Group op

De Chinese miljardair Jack Ma geeft veel zeggenschap op bij zijn bedrijf Ant Group. Sinds enkele jaren liggen zijn bedrijven onder het vergrootglas van de Chinese overheid.