China zet vol in op kernenergie, maar weet zich geen raad met de groeiende berg nucleair restmateriaal

Waar de meeste westerse landen aarzelen of zelfs stoppen, zet China vol in op kernenergie. De komende decennia moet het vermogen sterk omhoog, ook om te voldoen aan de klimaatambities. Maar het wegwerken van het radioactieve afval is nog wel een probleem.

Vrijdag maakte Peking de nieuwe plannen met kernenergie bekend, bij de presentatie van het veertiende vijfjarenplan voor de economie. En de lat wordt hoog gelegd: eind 2025 moeten kerncentrales in het land een totaal vermogen leveren van 70 gigawatt (GW), 27 procent meer dan de 51 GW van eind vorig jaar.

De plannenmakers hebben wat goed te maken, want de vorige doelstelling is niet gehaald. Eind vorig jaar had het totale vermogen al 58 GW moeten zijn, plus nog eens 30 onder constructie. Dat laatste cijfer kwam uit op 21 GW, nog altijd veruit het grootste nucleaire programma ter wereld.

Volgens de World Nuclear Organization bouwt China in de komende vijf jaar dertien nieuwe, grote kerncentrales met per stuk een vermogen van 1 à 1,5 GW. Daarnaast zijn er plannen voor kleine, modulaire centrales. Dit nieuwe type kan sneller gebouwd en flexibeler ingeschakeld worden. Een traditionele kerncentrale is moeilijk stil te leggen en weer op te starten, terwijl dit vanwege veiligheidskwesties wel geregeld nodig is.

Groeiende berg nucleair restmateriaal

Met de bouw van meer kerncentrales krijgt China te maken met een groeiende berg nucleair restmateriaal, waar het nog niet goed raad mee weet. Het hoog radioactieve afval moet diep onder de grond worden opgeborgen, maar dit is slechts een zeer klein deel van het totaal. Lichtere radioactieve resten nemen veel meer plaats in en het bouwen van opslag daarvoor schiet niet op.

Ook China heeft te maken met het ‘not in my backyard’-fenomeen, zegt Tian Li, vicepresident van de overheidsorganisatie voor elektriciteitsbedrijven CEPPC. Lokale overheden schuiven het probleem liever over de provinciegrens. “Geen enkele provincie wil een afvalopslag bouwen”, aldus Tian in de Hongkongse krant South China Morning Post. “Dus moet de centrale overheid een besluit nemen.”

Wang Yingsu, hoofd kernenergie bij de CEPPC: “Als we nucleaire kracht willen ontwikkelen, kunnen we niet om de kwestie van het radioactieve afval heen. Als we dit probleem niet kunnen oplossen, beperkt dat de ontwikkeling van de industrie.”

Naast de kleine, modulaire centrales bouwt China meer nieuwe types. Zo zijn twee gasgekoelde centrales bijna klaar, de eerste ter wereld, en zijn er plannen voor drijvende reactoren.

China moet in 2060 CO2-neutraal zijn

Duurzame energie, zoals zon, wind en waterkracht, zijn ook sterk in opkomst in China. Maar voorlopig kunnen die bronnen nog niet genoeg stroom leveren, met name voor de industrie. Peking ziet kernenergie als geschikte optie, omdat bij de opwekking daarvan geen CO2 vrijkomt.

De Chinese leider Xi Jinping kondigde vorig jaar aan dat zijn land in 2060 CO2-neutraal moet zijn. Door de economische groei in China neemt de uitstoot van broeikasgassen voorlopig nog wel toe, maar in 2030 moet een dalende trend worden ingezet.

Veel westerse landen zien weinig toekomst in traditionele kernenergie. Duitsland legt de bestaande centrales volgend jaar stil en Frankrijk, dat voor een groot deel vertrouwt op nucleaire stroom, bouwt amper bij. In Nederland is onder meer de VVD voor de bouw van een nieuwe kerncentrale, naast de bestaande in het Zeeuwse Borssele.

De voornaamste problemen in het Westen zijn de lange duur van de bouw en de hoge prijs van de stroom. In China kan de centrale overheid veel sneller beslissen, zonder inspraak van burgers, volksvertegenwoordigers of lokale overheden. Op de rentabiliteit van de Chinese centrales heeft de buitenwereld weinig zicht.

Lees ook:
Het bouwen van een kerncentrale is duur, gaat langzaam en wordt niet meer winstgevend

Kernenergie is terug in het Nederlandse politieke debat. Maar experts waarschuwen: zet er vooral niet op in. Want, leert de ervaring elders in Europa: ‘Economisch werkt het gewoon niet.’