China pakt hoofdrol op het wereldtoneel met deal in Midden-Oosten

China moet een grotere rol spelen op het wereldtoneel. Met die boodschap besloot de Chinese leider Xi Jinping maandagochtend het Volkscongres in Peking. Dat hij het meent, blijkt wel uit twee recente ontwikkelingen: een door China geïnstigeerd akkoord in het Midden-Oosten en plannen om ook in de strijd tussen Rusland en Oekraïne een rol te spelen.

Sinds Xi in 2012 aan de macht kwam, neemt Peking al een grotere rol in op internationaal gebied. En met zijn derde termijn als president, die het Volkscongres hem vrijdag toebedeelde, is hij in de positie om deze koers verder uit te dragen.

Xi’s verkiezing kwam zeker niet als een verrassing, maar dat gold wel voor het akkoord dat Saudi-Arabië en Iran vrijdag sloten. Ineens stonden hoge vertegenwoordigers van die twee aartsvijanden op de foto, terwijl ze elkaar de hand schudden. Nog opmerkelijker: de foto was genomen in Peking, en tussen de twee stond trots de hoogste Chinese diplomaat Wang Yi, vaderlijk met een hand op beider rug.

Geen Nobelprijs voor de Vrede

Waar het Midden-Oosten decennialang gold als een achtertuin van de Verenigde Staten, die daar als bondgenoot van Israël, Saudi-Arabië en verschillende golfstaten de dienst uitmaakten, is het nu China dat een einde maakt aan een van de langst slepende vijandschappen in de regio. Een voorlopig einde, want zoals bij alle akkoorden in het Midden-Oosten zal de tijd leren hoe houdbaar dit is.

China’s hoofdrol op het wereldtoneel lijkt wel iets voor de langere termijn. Een Oscar zal Xi er niet mee winnen en ook geen Nobelprijs voor de Vrede, maar aan mooie woorden ontbrak het niet in de toespraak van de grote leider, maandagochtend in Peking.

Zo wil Xi ‘positieve energie aan de wereldvrede’ bijdragen. Hij greep in zijn toespraak ook terug op de geschiedenis en het in China populaire verhaal van de wederopstanding van het land na ‘een eeuw van vernedering’, tot aan de communistische machtsovername in 1949.

“We hebben eindelijk de nationale vernedering weggewassen. Het Chinese volk is de meester van zijn eigen lot. De natie is opgestaan, rijk geworden en wordt nu ook sterk.”

Die nieuwe Chinese kracht zal in de hele wereld gevoeld worden, als het aan Xi en zijn medestanders ligt. Niet alleen in de diplomatie en op militair vlak – China is zijn leger sterk aan het opbouwen – maar ook in de economische wereldorde. Zo wil Xi de machtsverhoudingen binnen het Internationaal Monetair Fonds verschuiven.

Xi en Poetin gaan elkaar weer ontmoeten

Het Saudisch-Iraanse akkoord lijkt een opstapje naar meer Chinese initiatieven in de internationale betrekkingen. Mogelijk krijgt dit volgende week al een vervolg, als Xi naar Moskou reist – als, want de aankondiging van persbureau Reuters, op basis van anonieme bronnen, is nog nergens bevestigd. Volgens de Amerikaanse krant The Washington Post zal Xi daarna ook telefonisch overleggen met de Oekraïense president Zelensky.

Dat Xi en Poetin elkaar op termijn weer zullen ontmoeten, ligt voor de hand. China heeft Rusland gesteund sinds de inval in Oekraïne, onder meer binnen de Verenigde Naties, al waakt het er tot nu toe voor om directe militaire steun te leveren. Wel heeft Peking al eerder gesuggereerd een rol te willen spelen in vredesonderhandelingen tussen Moskou en Kiev.

Van dergelijke onderhandelingen kan voorlopig geen sprake zijn. Poetin heeft zijn doelen in Oekraïne nog niet bereikt, terwijl Zelensky vastbesloten is de Russen terug te dringen tot aan de grenzen van zijn land. Maar zoals alle militaire conflicten zal ook deze oorlog op een dag moeten eindigen met afspraken tussen de twee leiders, met hun handtekeningen eronder. Als die foto gemaakt kan worden, zal waarschijnlijk niet topdiplomaat Wang maar Xi zelf trots poseren.

Lees ook:

Vrienden blijven met Rusland, handel drijven met het Westen: kan China deze balanceeract volbrengen?

Wat is de invloed van de oorlog in Oekraïne op de relatie tussen China en Rusland? En is Peking in staat om te bemiddelen? Vijf vragen en antwoorden.

Saudisch-Iraans akkoord is voorzichtige toenadering van aartsvijanden

Iran en Saudi-Arabië halen met het ondertekenen van een nieuw akkoord de diplomatieke banden weer aan. Beide landen lijken vooral uit praktische overwegingen de pen op papier gezet te hebben.