China gaat Taliban helpen bij winnen van olie, maar dat is geen garantie voor succes

“Op de korte, lange en zeer lange termijn zal China onze strategische partner zijn.” Die woorden sprak toenmalig president van Afghanistan Ashraf Ghani hoopvol uit in 2014, kort na zijn inauguratie.

Van die belofte kwam de afgelopen jaren weinig terecht. Nooit bekoelde de relatie tussen China en Afghanistan helemaal, ook niet toen de Taliban in augustus 2021 de macht grepen. China veroordeelde de overname niet en liet zijn diplomatieke missie doorgaan in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Maar van sterke handelsrelaties, zoals China met zijn oostelijke buurlanden wel heeft, was geen sprake.

Een nieuw handelsakkoord tussen China en de Taliban brengt daar mogelijk verandering in. Donderdag kondigde het Taliban-regime in Afghanistan een grote oliedeal aan met een Chinese onderneming, genaamd Xinjiang Central Asia Petroleum and Gas Co (Capeic). Het plan: China investeert jaarlijks 150 miljoen dollar in het Amu Darya-bassin, een gebied rijk aan olie in het noorden van Afghanistan. Na drie jaar kan dat oplopen naar 540 miljoen per jaar. Het 25-jarig contract is de eerste economische overeenkomst met een buitenlands bedrijf sinds de Taliban de macht overnamen in het land.

Donderdag vierden vertegenwoordigers van beide landen de deal, tijdens een door rozen omringde persconferentie. “Dit contract is een belangrijk project tussen China en Afghanistan”, zei China’s ambassadeur Wang Yu. “Met deze deal wordt Afghanistan zelfvoorzienend op het gebied van olie en zullen wij binnenkort zelfs olie exporteren”, voegde Taliban-woordvoerder Zabihullah Mujahid op Twitter toe.

Ongebruikte grondstoffen

Voor Afghanistan is de Chinese investering immers hard nodig: het land bezit meer dan 1 biljoen euro aan ongebruikte grondstoffen, waaronder olie en gas, maar wist die tot nu niet te winnen of te gelde te maken vanwege de politieke instabiliteit. Sinds de machtsgreep van de Taliban is de economie ingestort en worstelt Afghanistan met een humanitaire crisis.

“De Taliban realiseren zich dat ze het land niet kunnen runnen zonder functionerende economie”, zei Kabir Taneja van de Indiase denktank Observer Research Foundation tegen de Britse krant The Independent. “Ze hebben geld nodig, niet alleen uit landbouw en opiumhandel, maar ook officiële, buitenlandse handel.”

Ook voor China is de overeenkomst hoopgevend: het biedt toegang tot een belangrijk stuk van de Grote Zijderoute, een serie infrastructurele megaprojecten die Azië stevig met de rest van de wereld verbindt. En de grond in Afghanistan is niet alleen rijk aan olie – het zit ook vol gas, en lithium, een belangrijk bestanddeel voor batterijen van elektrische voertuigen.

Geen garantie

Toch is het de vraag of de beloftes Afghanistan daadwerkelijk de gehoopte vooruitgang gaan leveren. Eerdere pogingen tot economische samenwerking, die met evenveel hoop werden aangekondigd, mislukten immers.

Zo tekende China in 2008 een deal met Afghanistan voor rond de 3 miljard euro, voor het delven van koper uit de Aynak-mijn in de oostelijke Logar-provincie. Dat strandde al snel – omwonenden zagen niets in het project waarvoor ze hun land moesten opgeven, en vielen de bouwers op de werkplaats meermaals aan. Een tweede tegenvaller: een grote archeologische vondst die het delven stillegde. De derde: dat het Chinese bedrijf zich niet aan de afspraken hield, volgens Afghanistan.

In 2012 al hoopte China olie te winnen uit het Amu Darya-bassin, samen met het Afghaanse bedrijf Watan Group. Ook ditmaal zou het project 25 jaar gaan duren. Maar dat mislukte faliekant: de twee bedrijven bleven ruziën over de uitvoering en van winning kwam weinig terecht. Lokale machtshebbers huurden zelfs bewapende mannen in, om zo meer salaris te eisen van de Chinese ingenieurs.

Onder het wankele leiderschap van de Taliban blijft veiligheid óók nu een probleem bij de Afghaanse bouwprojecten. Toch lijkt de kleurrijke persconferentie te suggereren dat het ditmaal anders zal gaan. Begin dit jaar startten de Taliban gesprekken met China om ook de gezamenlijke delving van de Aynak-mijn te hervatten.

Wel blijven de Taliban rekening houden met een wijziging van de plannen. “Een zeer belangrijke clausule in het contract: als het Chinese bedrijf niet binnen een jaar alle beloofde materialen en middelen levert, wordt het contract opgezegd”, benadrukte de woordvoerder op Twitter.

Lees ook:

De strijd om de grens tussen Afghanistan en Pakistan laait op

Gevechten vanwege de betwiste 2600 kilometer lange grens tussen Afghanistan en Pakistan nemen flink toe door bouw van een grenshek.