Catalanen leggen Spaanse taaleis naast zich neer

Catalaanse scholen hoeven zich niet aan de wet te houden. Dat is de strekking van een decreet dat de Catalaanse deelregering deze week uitvaardigde. De Spaanse wet stelt dat scholen in Catalonië minstens een kwart van hun lessen in het standaard-Spaans (Castilliaans) moeten geven, maar de Catalaanse regering vindt dat scholen zich niet druk hoeven te maken over zulke “cijfers en percentages”. Wat haar betreft wordt er volledig les in het Catalaans gegeven.

Met de alomtegenwoordigheid van het standaard-Spaans op televisie en internet vreest een deel van de Catalanen dat hun regionale taal langzaam maar zeker wordt weggedrukt. En met de taal vrezen zij ook hun cultuur te verliezen. Om dit tegen te gaan, proberen Catalanen op zo veel mogelijk plekken vast te houden aan het Catalaans – het zogenoemde beleid van ‘taalonderdompeling’, dat al tientallen jaren wordt gevoerd. En wat is een beter moment voor onderdompeling in het Catalaans dan tijdens de schooljaren?

Buitenstaanders in de klas

Aan de andere kant staan Spaanssprekende ouders, die bijvoorbeeld voor werk naar de Catalaanse regio zijn verhuisd. In wat zij als een deel van Spanje zien, blijken hun kinderen in de klassen opeens buitenstaanders – op sommige scholen wordt door docenten geen woord Spaans gesproken. Een roep om eenheid van taal ligt echter enorm gevoelig door de Spaanse burgeroorlog en de daaropvolgende dictatuur van Franco: hij probeerde de regionale talen bewust te onderdrukken.

Onafhankelijkheidsgezinde Catalanen en nationalistische Spanjaarden staan op dit onderwerp geregeld lijnrecht tegenover elkaar. Afgelopen december kwam het tot een uitbarsting toen ouders zich in het Catalaanse kustplaatsje Canet de Mar, ten noorden van Barcelona, hard maakten voor Spaanse les voor hun kind. Dat leidde tot fikse ruzie, inclusief heftige bedreigingen. Het conflict bereikte zelfs het hooggerechtshof, dat de school verplichtte toch die 25 procent van de lessen in het Spaans te geven. In een volgende uitspraak stelde het hooggerechtshof dat alle Catalaanse scholen met ingang van juni aan dit percentage moeten voldoen.

Nieuwe scheur

Deze laatste uitspraak heeft de Catalaanse deelregering deze week naast zich neergelegd, een dag voordat de termijn van het hooggerechtshof verstreek. In het decreet staat dat scholen zich geen zorgen hoeven te maken als zij niet aan de Spaanse taaleis voldoen. Zij hebben “juridische en volledige dekking” vanuit de Catalaanse deelregering, bij wie de “uiteindelijke verantwoordelijkheid” ligt.

Het is de vraag of hiermee een nieuwe scheur tussen Spanje en Catalonië zal ontstaan. De Catalaanse regeringsleider Pere Aragonès is er in ieder geval duidelijk over. “Wij verdedigen het gebruik van het Catalaans in de klaslokalen.”

Al zoekt Aragonès de dialoog met de nationale regering en wordt hij niet gezien als een radicale separatist, ook hij heeft allang duidelijk gemaakt wat hij verwacht van alle onderhandelingen met Madrid: een onafhankelijk Catalonië, met eigen taal en eigen vlag.

Lees ook:

Vragen om lessen in het Spaans kan gevaarlijk zijn

Een echtpaar in Catalonië wil dat hun zoon deels in het Castilliaans wordt onderwezen, zoals vastgelegd in de wet. Maar dat is tegen het zere been van diehard-Catalanen.

De strijd om het Catalaans in Spanje gaat over veel meer dan de taal: ‘Een Spaans onderonsje líjkt onschuldig’

De verwoede pogingen om het Catalaans levend te houden, stuiten op weerstand van Spanjaarden die de taal niet spreken, maar wel in de regio wonen. Waar voorstanders spreken van ‘een taalnoodsituatie’ die nodig verholpen moet worden, vragen tegenstanders zich af: wie zijn zij om te bepalen dat ik een beter mens ben als ik hun taal spreek?