Carles Puigdemont: bakkerszoon die al zijn hele leven strijdt voor een onafhankelijk Catalonië

Carles Puigdemont, die Catalonië in 2017 naar het verboden referendum over onafhankelijkheid leidde, heeft het leiderschap van zijn partij Junts per Catalunya neergelegd. Maar hij geeft zijn strijd voor een onafhankelijk Catalonië niet op.

Het partijcongres werd in het Zuid-Franse Argelès-sur-Mer gehouden, zodat oprichter Puigdemont toch kon komen. Want één voet op Spaanse bodem en Puigdemont wordt gearresteerd: justitie wil hem nog altijd in de rechtbank hebben voor zijn rol bij het verboden referendum over onafhankelijkheid van Catalonië in 2017.

In Frankrijk vertelde Puigdemont dat hij terugtreed als partijleider van de onafhankelijkheidsbeweging. Uit zijn toespraak werd duidelijk dat hij niet echt tevreden is; de dialoog met Madrid ziet hij niet in het voordeel van de separatisten bewegen. Onlangs werd bekend dat Spanje vorig jaar minder investeerde in de Catalaanse infrastructuur dan beloofd. Daarmee zijn de Catalanen volgens Puigdemont terug bij het punt waarmee het conflict begon: dat de Spaanse staat meer neemt dan teruggeeft aan Catalonië.

Vechtpartijen tussen politie en burgers in stembureaus

De onafhankelijkheidsstrijd is Puigdemont met de paplepel ingegoten. Hij groeide op in een bakkersgezin in het Catalaanse dorpje Amar, en bij hem thuis werd gedroomd van een vrij Catalonië. Het waren de jaren van dictator Franco, de Spaanse nationalist die de regionale culturen onderdrukte. Nadat in 1975 een einde was gekomen aan de dictatuur - Puigdemont was bijna dertien jaar oud - heeft hij altijd een verlangen naar Catalaanse onafhankelijkheid gehouden. Via een afgebroken studie in Catalaanse letterkunde en baantjes bij pro-separatistische media werkte hij zich op tot de voorhoede van het separatisme.

Zijn moment kwam in 2017, toen hij als regiopresident tegen de zin van Madrid het referendum over Catalaanse onafhankelijkheid organiseerde. De stevige manier waarop Madrid dit probeerde te voorkomen – beelden van vechtpartijen tussen politie en burgers in stembureaus gingen de wereld over – gaf Puigdemont munitie. Zie je wel, kon hij zeggen, de Spaanse staat onderdrukt ons nog steeds.

Het referendum mondde uit in een overweldigend ‘ja’. Dat vanwege het verbod vrijwel alleen onafhankelijkheidsgezinde Catalanen stemden, maakte Puigdemont niet uit. Hij begreep het belang van beeldvorming. “Ik denk dat we het recht hebben gewonnen om gehoord te worden”, zei hij op de referendumdag tegen de BBC.

Volgens peilingen is de meerderheid in Catalonië nu tegen onafhankelijkheid

Een arrestatiebevel en een vlucht naar België volgden, waar hij tegenwoordig in ballingschap woont. In Catalonië lijkt de opinie intussen gekanteld: volgens peilingen is de meerderheid nu tegen onafhankelijkheid. Worden Catalanen separatisme-moe? Dat het Europees Parlement de Catalanen onderzoekt vanwege banden met Rusland in de aanloop van het referendum helpt niet mee.

In 2018 zei Puigdemont in een interview met Trouw dat het momentum ‘zeker’ niet voorbij was. Maar vier jaar later ziet hij nog weinig vooruitgang. De rustige intellectueel zal vanaf nu meer op de achtergrond aan zijn doel werken, want dat hij terugtreedt als partijleider betekent niet dat hij stopt met de strijd. Enkele dagen geleden schreef Puigdemont op zijn Instagrampagina: “Vermoeid, gedemotiveerd, gedesillusioneerd... ik begrijp het en deel jullie gevoelens, maar ik raad iedereen aan om vooruit te blijven kijken.”

Zondagochtend deelde Puigdemont op Twitter een foto van de kustlijn bij Argelès-sur-Mer. Verderop liggen de rotsen van Catalonië, een zeilboot dobbert in het blauwe zeewater. Dichter bij zijn thuis komt Puigdemont voorlopig niet.

Lees ook:

Ik sta versteld van de daad van verraad tegen Puigdemont

Puigdemont dacht als Europarlementariër beschermd te zijn tegen uitleveringsverzoeken uit Madrid, maar werd door zijn eigen parlement bij het vuilnis gezet, schrijft Sylvain Ephimenco.