Capitoolbestorming ‘was poging tot staatsgreep’ van Trump, stelt onderzoekscommissie

Toen zijn fanatiekste aanhangers op 6 januari 2021 het Capitool binnendrongen en dreigden vicepresident Mike Pence op te hangen, volgde president Donald Trump dat op televisie. Hij maakte toen de opmerking dat Pence dat ook wel verdiende: die had immers geweigerd om tijdens de vergadering van het Congres die dag de verkiezing van Joe Biden tot president te blokkeren.

Op datzelfde moment had Pence het presidentschap in feite even overgenomen: terwijl Trump na de bestorming van het Capitool geen contact opnam met de ministeries van binnenlandse veiligheid of van defensie, deed de vicepresident dat vanuit zijn schuilplaats onder het Capitool wel. Hij beval, zonder dat hij daartoe ook maar enige bevoegdheid had, de Nationale Garde in te zetten.

Dichtbij het instorten van het democratisch bestel

Met die en andere nieuwe details illustreerde de commissie van het Huis van Afgevaardigden, die de bestorming van het Capitool onderzoekt, hoe dicht de VS die dag was gekomen bij het instorten van het democratisch bestel.

De schuld daaraan lag zonder meer bij Donald Trump, aldus de commissie. “Het geweld brak niet toevallig uit,” zei commissievoorzitter Bennie Thompson, “maar was het eindresultaat van een poging tot staatsgreep.”

Die was voorbereid door medewerkers van Trump, die hem vertelden dat hij in november 2020 de presidentsverkiezingen alleen had verloren van Joe Biden dankzij fraude. Ze wisten beter, zo stelde de commissie aan de hand van documenten en getuigenverklaringen vast. En Trump zelf ook.

Ivanka Trump

Trump kreeg dat bijvoorbeeld te horen van zijn dochter Ivanka. Die legde voor de commissie een verklaring af waarvan op de hoorzitting een kort fragment te horen was. Daarin verklaarde ze dat ze William Barr, de minister van justitie, geloofde toen die zei dat er geen aanwijzingen waren dat fraude de uitslag van de verkiezing kon hebben veranderd. “Ik nam hem serieus”, zei ze.

Trump deed dat niet en probeerde Barr te laten vervangen door iemand die de verhalen over stembusfraude wel wilde ondersteunen, bijvoorbeeld in officiële brieven aan staten waar Trump op het nippertje had verloren. Die zouden zich daardoor gesteund voelen om die uitslag in te trekken. Dat zou een belangrijke stap zijn geweest naar het annuleren van de verkiezingsuitslag en een verlenging van het presidentschap van Trump met vier jaar.

‘Uitgewerkt plan’

Dit zou een van zeven stappen zijn geweest in wat de commissie een ‘uitgewerkt plan’ noemt, een ‘samenzwering tegen het staatsgezag’. De stappen zullen de komende twee weken worden toegelicht in de volgende publieke hoorzittingen. Donderdag ging de aandacht vooral uit naar de rol van extreme groepen als de Oath Keepers en de Proud Boys, waarvan de laatsten het voortouw namen bij het geweld rond het Capitool. Ze deden dat naar eigen zeggen omdat ze Trumps tweets in de aanloop naar die dag als een oproep zagen om in actie te komen.

De hoorzittingen geven een tussenstand van het werk van de commissie. De komende maanden gaat het ondervragen van getuigen en het opeisen van documenten nog door. De commissie wil in september met een eindrapport komen.

Sommige Republikeinse afgevaardigden werkten mee aan de opstand

Volgens de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden kan het werk van de commissie niet serieus worden genomen. Het is ‘politiek gemotiveerd’, zei fractieleider Kevin McCarthy op een persconferentie vooraf. De Republikeinen hadden recht op vijf leden in de commissie, maar nadat de Democratische voorzitter van het Huis, Nancy Pelosi, drie voorgestelde leden had geweigerd, trokken ze hun medewerking in. Twee Republikeinen die niets moeten hebben van Donald Trump, Liz Cheney en Adam Kinzinger, namen op Pelosi’s uitnodiging wel zitting, naast zeven Democraten.

Cheney sprak in haar openingstoespraak een hard oordeel uit over de Republikeinse weigering om de gebeurtenissen van 6 januari en de aanzet daartoe tot de bodem uit te zoeken. Sterker nog, sommigen werkten aan de opstand mee en leken te beseffen dat dit strafbaar kon zijn. Volgens Cheney heeft een van haar fractiegenoten, Scott Perry, in de laatste dagen van Trumps presidentschap gevraagd of hij gratie kon krijgen. En hij was niet de enige. “Er komt een dag dat Trump er niet meer is”, zei Cheney, ‘maar jullie gebrek aan eer nog wel.”

Lees ook:

De Capitool-hoorzitting komt eraan: deze sms’jes verraden de plannen om Trump aan de macht te houden

Het Amerikaanse Congres buigt zich over de bestorming van het Capitool. E-mails en sms’jes geven een inkijkje in de plannen die het team van Donald Trump had om hem aan de macht te houden, ook al had hij de verkiezingen van 2020 verloren.