Campagnevoeren? Dat vonden presidentskandidaten in de 19e eeuw beneden hun stand

In de jaren dertig van de negentiende eeuw reisden Amerikaanse presidentskandidaten nog niet door het hele land om het electoraat te paaien. Daarvoor was het land te groot en verbindingen ontbraken veelal. Bovendien werd al te nadrukkelijk campagnevoeren gezien als beneden de waardigheid van een potentiële president. Het volk moest maar naar hem toe komen, hij niet naar het volk.

William Wirt (1772-1834) spande in 1832 de kroon. De langst zittende minister van justitie uit de Amerikaanse geschiedenis (twaalf jaar) ondernam eigenlijk helemaal niets om in de gunst van de kiezer te komen. Hij was een beetje tegen wil en dank presidentskandidaat geworden. Eigenlijk een wonder dat hij met zijn running mate Amos Ellmaker, ook een jurist, de kandidaten van de andere partijen versloeg in de staat Vermont (goed voor zeven kiesmannen) en in totaal bijna acht procent van de Amerikaanse kiezers achter zich kreeg.

Dat Wirts kandidatuur een plekje kreeg in de geschiedenisboeken heeft vooral te maken met de manier waarop hij werd voorgedragen. De afgelopen weken hielden de Democraten en de Republikeinen hun conventies. Wirts partij, die van de anti-vrijmetselaars, was de eerste met zo’n nationale bijeenkomst waar over de nominatie werd beslist. Op de eerste in Philadelphia in 1830 konden de aanwezigen het niet eens worden over een kandidaat, op de tweede in Baltimore een jaar later werd Wirt het. Zijn partij dichtte een toenemende invloed toe aan de vrijmetselarij, die er een eigen, “Europese” agenda op nahield en tegen de belangen van God en Amerika in handelde. Saillant detail: Wirt was zelf voormalig vrijmetselaar.

Nederlandse wortels

Na Wirts partij hielden ook de Nationale Republikeinse Partij (niet dezelfde als de huidige Republikeinse) en de Democraten conventies voorafgaand aan de presidentsverkiezingen van 1832. De kandidatuur van zittend president Andrew Jackson stond bij de Democraten niet ter discussie. Die maakte wel handig gebruik van de bijeenkomst om de vicepresident John C. Calhoun, met wie hij een moeizame relatie onderhield, in te ruilen voor Martin van Buren. Jackson won de presidentsverkiezingen. Van Buren, een politicus met Nederlandse familiewortels, nam vier jaar later het stokje over.

De conventies werden vanaf dat moment een vast onderdeel van de aanloop naar Amerikaanse presidentsverkiezingen. Ze vervingen de caucuses, kleinschalige bijeenkomsten waarin kandidaten op een ondoorzichtige manier werden gekozen.

Tijdens conventies ging het levendiger toe. De kandidatuur van Jackson bij de Democraten in 1832 mocht dan een uitgemaakte zaak zijn, vaak waren er meerdere stemrondes nodig om te bepalen wie namens een partij de electorale strijd mocht aangaan.

De al genoemde Martin van Buren won in 1844 de eerste stemronde, maar slaagde er daarna steeds maar niet in om de vereiste tweederde meerderheid te halen. Na negen rondes werd uiteindelijk James Polk de Democratische presidentskandidaat. De Republikeinen kozen Abraham Lincoln in 1860 in drie rondes. Dezelfde partij had in 1880 36 rondes nodig voordat James Garfield de uitverkorene werd. Hij was slechts zesenhalve maand president, toen hij overleed aan de gevolgen van een moordaanslag.

Ze hoorden de uitkomst niet direct

De kandidaten waren zelf in de meeste gevallen afwezig bij de conventies. Ze hoorden de uitkomst aanvankelijk pas enige tijd later en na de komst van telegraaf en telefoon iets sneller.

In de loop van de twintigste eeuw nam de kritiek op de gang van zaken tijdens conventies toe. Een paar machtige partijkopstukken hadden in veel gevallen grote delen van de aanwezigen in hun zak. Langzaam wonnen de primaries terrein, voorverkiezingen waarmee kiesmannen voor de conventie konden worden gewonnen.

De beslissing viel voortaan bijna altijd voor de conventie. Die bijeenkomst werd een showmogelijkheid voor dé kandidaat, ook mede dankzij nieuwe media als radio en tv.

Lees ook:

Trump belooft: na corona wordt Amerika weer groots

Vandaag begint de Republikeinse conventie, waar Donald Trump officieel zal worden uitgeroepen tot presidentskandidaat. Hij staat achter in de peilingen.