Monsterlijke files aan beide kanten van de Kanaaltunnel door de brexit? De Fransen in Calais maken zich niet druk. Deal of geen deal.
De pitstop, zo heet de post in Calais die bestaat uit parkeerplaatsen, een afdak en hefbomen. In een ijskoude wind controleren mannen en vrouwen in gele hesjes vrachtwagens die op weg zijn naar het Verenigd Koninkrijk.
Omdat het VK buiten het verdrag van Schengen bleef, dat sinds 1995 het vrije verkeer van personen regelt in de Europese Unie, bekijken ze eerst de paspoorten van de chauffeurs. Daarna richt de blik zich op de trucks. Ze werken een lijst met zes punten af die betrekking hebben op verkeersveiligheid, veiligheid (terrorisme) en migranten.
Een herdershond blaft en zet zijn voorpoten tegen de wand van de laadruimte van een rode truck uit Hongarije. Niemand onder het afdak kijkt op van de vondst: in de pitstop stranden dertig à veertig migranten per dag. De beruchte jungle, het reusachtige migrantenkamp aan de andere kant van Calais, werd ruim drie jaar geleden ontruimd, maar het probleem van de inklimmers is nog altijd aanwezig.
Overgangsperiode
De gele hesjes wijzen: de chauffeur moet doorrijden naar een grote hangar enkele tientallen meters verderop. Terwijl de andere trucks hun weg vervolgen, wordt de verstekeling in deze speciaal voor dit doel gebouwde ruimte uit de wagen gehaald en vrijgelaten.
Zo gaat het nu bij de Kanaaltunnel. Als op 31 december een einde komt aan de overgangsperiode waarin het VK nog even lid is van de EU, verandert er iets. Dan verlaten de Britten de interne markt, waar ze in tegenstelling tot Schengen wel graag aan meededen. Vanaf dat moment is er geen vrij verkeer van goederen meer mogelijk tussen het eiland en het vasteland.
De Kanaaltunnel – waar ruim een kwart van de handel van de EU met het VK doorheen gaat, waaronder veel Nederlandse groenten en bloemen –wordt weer een ouderwetse grens, compleet met aangiftes en invoerheffingen, tenminste, als er geen vrijhandelsakkoord wordt gesloten tussen de Europese Unie en het VK.
Dit no-dealscenario loopt vrijwel zeker uit op een enorme chaos, zo klinkt het voortdurend sinds de overwinning van het leave-kamp bij het referendum van juni 2016. Zo wordt voorspeld dat er monsterlijke files ontstaan, chauffeurs die dagenlang stilstaan en bedrijven die de productie moeten staken omdat ze niet worden bevoorraad. De schade zou in de honderden miljoenen euro’s lopen.
Trouwe bezoekers
Maar Getlink , zoals de Frans-Britse exploitant van de tunnel tegenwoordig heet, heeft een geruststellende boodschap voor alle pessimisten. “De pitstop verwerkt op dit moment twintig vrachtwagens in zes tot acht minuten”, zegt woordvoerder Anne-Laure Desclèves. En dat blijft zo. “Ook in het geval van een ‘no deal’. Wij hebben meer personeel aangenomen zodat we de check op de vracht tegelijk kunnen uitvoeren met de migrantencontrole. Zo verlies je geen tijd.”
In samenwerking met de douane werd een app gemaakt waarmee de controle in een oogwenk kan worden uitgevoerd. Wie het kenteken van een wagen intoetst, ziet meteen of de vracht eerder online bij de douane, die is uitgebreid met zevenhonderd personeelsleden, is opgegeven. De vervoerders, voor 80 procent trouwe bezoekers van de Kanaaltunnel, zijn al uitgebreid voorgelicht over deze procedure.
Britten moeten nog even 50.000 douaniers vinden
Waar de Franse kant helemaal klaar is voor brexit, is de Britse dat bepaald nog niet. Vorige week bleek dat het Verenigd Koninkrijk in sneltreinvaart nog 50.000 mensen moet aannemen om vanaf 1 januari volgend jaar de grenzen te bewaken en al het werk te doen dat met in- en uitvoer te maken heeft.
Dat tekort komt nu pas aan het licht, omdat de Britten zich hadden voorbereid op een post-brexitscenario waarin er een veel nauwere band met de EU zou zijn dan de relatie waar Boris Johnson op aan lijkt te sturen in de gisteren met Brussel begonnen onderhandelingen.
Aan Europese kant was vorig jaar al rekening gehouden met het stuklopen van de brexitonderhandelingen, waardoor daar al wel extra personeel is ingewerkt.
Deskundigen hebben al gewaarschuwd dat het een hele toer wordt om zo snel zo veel gekwalificeerd personeel te vinden, laat staan om het tijdig op te leiden tot volwaardige grenswacht, met verstand van alle regels van dien.
Dat aantal regels lijkt namelijk ook exponentieel toe te gaan nemen.
De Britse vereniging van vrachtwagenchauffeurs, de Road Haulage Association, vermoedt dat er volgend jaar voor vrachtvervoerders zeker vijf keer zoveel formulieren nodig zullen zijn als nu. Die moeten allemaal aan de grens of digitaal worden gecontroleerd.
De Britse regering is van plan om de 50.000 sollicitanten de komende zes maanden te gaan aantrekken.
De kosten van de ‘intelligente grens’ bedragen dertig miljoen euro, dat is inclusief de uitbreiding van de pitstop met drie nieuwe rijstroken, die zes maanden geleden al werden geopend.
Levende en bederfelijke waren
Het enige probleem vormen volgens Desclèves de kleine vervoerders die de tunnel niet vaak nemen en niet op de hoogte zijn. Deze wagens worden uit de rij gehaald en naar een nieuw douanecentrum gedirigeerd dat ook bedoeld is om, indien nodig, trucks met levende of bederfelijke waren te inspecteren. De route is aangegeven met oranje strepen op de weg.
Ook de haven van Calais, van waaruit jaarlijks twee miljoen vrachtwagens vertrekken, is brexitproof. De grote zorg hier heeft niets te maken met soepel grensverkeer. Calais fuseerde drie jaar geleden met de haven van het naburige Boulogne-sur-Mer, Frankrijks grootste vishaven. Een no deal kan betekenen dat de vissers van Boulogne niet meer in Britse wateren mogen vissen.
En dan zijn er nog zorgen over de renpaarden. Jaarlijks gaan er per veerboot twintigduizend van deze dieren heen en weer tussen Calais en Dover. Havendirecteur Jean-Marc Puissesseau hoopt dat er een speciaal renpaardenakkoord wordt gesloten, liet hij weten in de lokale media. “Het is geen doen als we al die dieren uit hun box moeten halen.”
Lees ook:
De brexit-staredown is voorbij, het knokken kan beginnen
De EU stelt vandaag haar mandaat om te onderhandelen vast. Ook de regering-Johnson komt hierover bijeen. De sfeer was de afgelopen maand bedroevend slecht.
