Brussel en Londen stevenen af op akkoord over heikele Noord-Ierse kwestie

De Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk koersen af op een douaneakkoord over Noord-Ierland. Volgens de Britse kranten The Times en Financial Times en financieel persbureau Bloomberg zijn de onderhandelingen ver gevorderd. De gehoopte deal moet een einde maken aan de impasse over Noord-Ierland, die ontstond bij het Britse vertrek uit de EU, en moet de beroerde relatie tussen de EU en het VK verbeteren.

De Britse premier Rishi Sunak, die drie maanden geleden aantrad, is erop gebrand om de spanning met de EU die heerste onder zijn voorgangers Liz Truss en Boris Johnson achter zich te laten. “De sfeermuziek is volledig anders”, zegt een regeringsbron in The Times. “Beide partijen proberen zo ver mogelijk te gaan om compromissen te sluiten.” Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, noemde de besprekingen woensdag ‘zeer constructief’.

In de eerdere onderhandelingen over de brexit stemde de regering-Johnson eind 2020 in met het zogenoemde Noord-Ierland Protocol. Dit voorkwam dat weer grenscontroles moesten worden ingevoerd aan de gevoelige landgrens tussen Noord-Ierland en Ierland. In plaats daarvan werden goederen uit Engeland, Wales en Schotland onderworpen aan inspecties in de havens van Noord-Ierland.

Gehaat door Noord-Ierse unionisten

Londen noemt die inspecties nu onwerkbaar, omdat ze te veel bureaucratie opleveren en de handel belemmeren. De Noord-Ierse unionisten, die eraan hechten dat hun land in het Verenigd Koninkrijk blijft, haten het protocol bovendien omdat zij menen dat het hen afsnijdt van Groot-Brittannië. Hun Democratic Unionist Party blokkeert sinds mei vorig jaar de vorming van een coalitieregering in Noord-Ierland, uit protest tegen het protocol.

Inmiddels zouden de EU en het VK overeenstemming hebben bereikt over een douanesysteem met groene en rode banen. Goederen bestemd voor Noord-Ierland zouden via de groene baan grotendeels zonder inspectie worden doorgelaten. Spullen die over de open landsgrens doorgaan naar Ierland zouden via de rode baan moeten, en onderworpen worden aan meer controles.

Het delen van computergegevens over vrachtwagenbewegingen en verdachte activiteiten moet het onderlinge vertrouwen daarbij vergroten. Ook zouden de delegaties het erover eens zijn dat het Europese Hof van Justitie over Noord-Ierse kwesties mag oordelen, maar pas nadat lokale rechters naar het hof hebben verwezen.

Als inderdaad een akkoord wordt bereikt, dient het aan weerszijden nog wel politiek te worden verkocht. Dat kan met name voor Sunak, die verzwakt is door een belastingschandaal rond de oud-voorzitter van zijn partij Nadhim Zahawi, nog lastig worden.

Want de premier moet niet alleen de Noord-Ierse unionisten ervan overtuigen de deal te steunen, hij moet ook sceptici binnen zijn eigen conservatieve partij overtuigen. Geharnaste brexitfans zullen vooral niet gecharmeerd zijn van het compromis dat het Europese Hof van Justitie, ook al is het na een verwijzing door lokale rechters, zeggenschap houdt over Noord-Ierse kwesties. Zij willen juist helemaal geen bemoeienis meer van dit hof.

Lees ook:

Brussel en Londen stevenen af op akkoord over heikele Noord-Ierse kwestie

De aanpassing van de douaneregels die Londen voorstelt kán werken, maar dan moet er vertrouwen zijn, zegt brexit-expert Rem Korteweg. ‘En dat ontbreekt juist tussen Groot-Brittannië en de EU.’