Brazilië begint grootschalige operatie tegen illegale goudzoekers

De Amazone is geen vrijplaats meer. Dat had de nieuw verkozen Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva tijdens zijn verkiezingscampagne al vaker beklemtoond, en woensdag toonde hij dat het niet bij woorden blijft. De Braziliaanse overheid begint een gewapende operatie om het gebied van de inheemse Yanomami te ontdoen van illegale goudzoekers.

Naar schatting wonen zo’n 30.000 Yanomami in het Braziliaanse deel van hun gebied, dat zich ook tot in Venezuela uitstrekt. Ze hebben de afgelopen jaren gezelschap gekregen van zo’n 20.000 goudzoekers. Die mogen eigenlijk niet in het gebied opereren, maar ze kregen in de praktijk vrijwel vrij spel onder oud-president Bolsonaro. Die zag de Amazone vooral als een gebied dat economisch ontgonnen moest worden.

Onder de Yanomami leidde de toestroom aan goudzoekers tot allerlei gezondheidsproblemen. De goudzoekers nemen besmettelijke ziektes mee, en gebruiken bij het baggeren naar goud giftige chemicaliën die voor veel vervuiling zorgen. Sommige goudzoekers intimideren de oorspronkelijke bewoners met wapens, als die protesteren tegen de indringers.

Noodtoestand

Onder Bolsonaro werden bovendien allerlei medische voorzieningen afgeschaald voor de bewoners van het geïsoleerde gebied. Na de publicatie van schokkende foto’s van ondervoede Yanomami-kinderen riep president Lula vorige maand officieel de noodtoestand uit. Hij beschuldigde zijn voorganger van het orkestreren van een genocide.

De gewapende operatie die woensdag van start ging kan nog maanden duren, maar leverde wel direct resultaat op. Volgens de regering werden een helikopter, een vliegtuig en een bulldozer vernietigd, die gebruikt werden bij het zoeken naar goud. Ook werden wapens, boten en voedsel in beslag genomen, en verschillende schuren in brand gestoken die dienden als onderkomen voor de goudzoekers.

‘De goudzoekers hebben ongekende ellende en vernietiging veroorzaakt’

“Deze operatie komt geen moment te vroeg”, zei Sarah Shenker, hoofd van de Braziliaanse tak van Survival International, een actiegroep voor inheemse volken. “Het is cruciaal dat de autoriteiten de goudzoekers wegkrijgen en weghouden. Ze hebben de levens van de Yanomami al veel te lang aangetast, en ongekende ellende en vernietiging veroorzaakt.” Het zal volgens haar nog jaren duren voor de schade hersteld is.

Journalisten van internationale persbureaus die ter plaatse waren meldden dat sommige goudzoekers zich al uit de voeten maakten. Het zijn zeker niet allemaal grote partijen, velen van hen zijn particulieren die door armoede gedreven worden. Waarnemers vragen zich af of de repressie in Brazilië ertoe leidt dat sommigen van hen hun heil over de grens gaan zoeken, bijvoorbeeld in de nabijgelegen landen Guyana en Suriname.

Lees ook:

Noodtoestand moet Braziliaanse Yanomami van hongerdood redden

De nieuwe Braziliaanse president Lula beschuldigt zijn voorganger Bolsonaro ervan dat hij een ‘genocide’ op de inheemse Yanomami op zijn geweten heeft.