Bodem van de Europese munitiekist komt in zicht

Na het einde van de Koude Oorlog begin jaren negentig incasseerden Europese landen gretig het ‘vredesdividend’. Defensie-uitgaven werden drastisch teruggeschroefd en een van de eerste dingen waarop fiks werd bezuinigd was munitie. Het werd niet langer nodig geacht om grote voorraden bommen en granaten achter de hand te hebben.

De opmars van islamistisch terrorisme een decennium later veranderde daar ook weinig aan. Voor het bevechten van jihadistische strijders in verre oorden volstonden relatief beperkte munitievoorraden. Met een grote Europese oorlog, met veel troepen, tanks en artillerie, werd nauwelijks nog rekening gehouden.

Maar zo’n oorlog kwam er wel. Westerse landen leverden de afgelopen negen maanden grote aantallen patronen, granaten en raketten aan Oekraïne. Ze putten daarbij deels uit bestaande voorraden, die daardoor nog kleiner zijn geworden dan ze al waren.

Jammerlijk ontoereikend

Precieze cijfers worden geheimgehouden. Maar volgens het Royal United Services Institute (Rusi), een Brits onderzoeksinstituut, verschoten de Russen afgelopen de zomer in intensieve strijd om de Donbas-regio in twee dagen ongeveer net zo veel munitie als het Verenigd Koninkrijk op voorraad heeft. De Oekraïners deden er een week over om dezelfde hoeveelheid erdoorheen te jagen. Volgens Rusi zijn de Britse voorraden dan ook ‘jammerlijk ontoereikend’ als het land zelf in een serieuze oorlog verzeild raakt. De Franse strijdkrachten kampen volgens een recent rapport van het Institut français des relations internationales, een gezaghebbende Parijse denktank, met hetzelfde probleem.

In Duitsland rept de doorgaans kalme krant Frankfurter Allgemeine van een ‘munitiecrisis’. Volgens deskundigen zou Duitsland, als het verwikkeld zou raken in een intensieve oorlog zoals nu woedt in Oekraïne, slechts munitie hebben om enkele dagen, of misschien zelfs maar enkele uren, te vechten. Defensiefunctionarissen in Berlijn waarschuwen dat het 20 tot 30 miljard euro zal kosten om de voorraden zo op peil te brengen dat tenminste een maand kan worden gevochten, wat eigenlijk de norm is in de Navo.

Zelfs de Verenigde Staten met hun enorme defensiebegroting komen er achter dat ze de afgelopen jaren te veel hebben bezuinigd op munitiereserves. Zo verscheepten de Amerikanen sinds de Russische inval al ruim een miljoen 155 millimeter-artilleriegranaten naar Oekraïne. Hierdoor is de voorraad van deze granaten – in de woorden van het Pentagon – onaangenaam laag. Levering van antitankraketten en luchtafweerraketten aan Taiwan werd onlangs ook uitgesteld vanwege de slinkende voorraden.

Grondstoffen uit China

De Navo-bondgenoten willen hun munitievoorraden nu snel op peil zien te krijgen. Maar dat valt nog niet mee, zeker in landen die relatief weinig wapenindustrie hebben. Het heeft behoorlijk wat voeten in de aarde om stilgelegde, soms verouderde productielijnen op te starten. Munitiefabrikanten kampen bovendien, net als andere bedrijven, met hoge energieprijzen, een gebrek aan gekwalificeerd personeel en stroperige aanbestedingsprocedures. Ook blijken lang niet alle aanvoerlijnen even betrouwbaar. Zo betrekken defensiebedrijven sommige grondstoffen van China, zoals katoenpluis, buskruit en zeldzame aardmetalen.

Rond een zogenoemde Munitionsgipfel (munitietop) die de Duitse regering eind vorige maand belegde met de wapenindustrie vlogen de verwijten dan ook over en weer. Politici van de sociaaldemocratische regeringspartij SPD beschuldigden de fabrikanten ervan zich te weinig in te zetten om de productie op te krikken. De fabrikanten op hun beurt verweten de regering dat zij hen onvoldoende lange-termijnopdrachten geeft.

“Alle Navo-landen hebben op dit moment hoofdpijn over munitie”, zegt Rob de Wijk, defensie-expert en directeur van de Haagse denktank HCSS. “Het gaat niet alleen over het volhouden van de leveringen aan Oekraïne, maar ook over de eigen verdediging. Als de oorlog overslaat naar Navo-gebied wil je zelf ook nog kunnen schieten.”

Slijtageslag

Vooralsnog toont de Amerikaanse regering de meeste daadkracht. Zij kondigde onlangs aan dat zij, als het Congres er mee instemt, 2 miljard dollar gaat investeren in de modernisering en uitbreiding van de munitieproductie. Deze investering staat los van de miljarden die worden besteed aan de aanschaf van munitie voor Oekraïne. “Je moet een heel systeem opnieuw opzetten dat eerder in feite is stilgelegd”, aldus Bill LaPlante, een topfunctionaris van het Pentagon, vorige week tegen The Wall Street Journal.

Gelukkig voor de westerse bondgenoten kampt Rusland met soortgelijke problemen. Want de Russische strijdkrachten verschieten in Oekraïne enorme hoeveelheden munitie. De militairen kunnen daarbij terugvallen op omvangrijke voorraden uit de Sovjet-tijd, maar ook in Rusland komt de bodem van de wapenkist hier en daar in zicht. Moskou schroeft daarom eveneens zijn munitieproductie op en sleept materieel aan uit landen als Noord-Korea en Iran. Zo willen de Russen samen met Iran drones en raketten gaan produceren.

“De Russen hadden er ook geen rekening mee gehouden dat deze oorlog zo lang zou gaan duren”, zegt De Wijk. “De vraag is nu wie dit het langste volhoudt. Wie is het eerst door z’n spullen heen? Wie weet zijn industrie op tijd aan te jagen? Het is een slijtageslag geworden.”

Lees ook:

‘VS bereid om Oekraïne Patriots te leveren’

Meer luchtafweer, daar smeekt Oekraïne al maanden om. De VS willen aan de smeekbede voldoen door Patriot-systemen te leveren.

Poetin erkent dat het risico op een kernoorlog is toegenomen, maar ‘Rusland is niet gek’

De Russische president Poetin vond het deze week opportuun om de wereld er nog maar eens aan te herinneren dat zijn land over kernwapens beschikt.