Bij de Russisch-Georgische grens is het geen gekkenhuis meer

Met een bos zonnebloemen in zijn handen loopt een man van een jaar of dertig naar de grenspost beneden aan de weg. De linten van het boeket wapperen, net zoals de Georgische vlag boven op het douanekantoor, in de straffe wind die vanuit het noorden tussen de grillige rotsformaties van de Kaukasus door de bergpas inwaait. Terwijl de man op de muur van steen afloopt, passeren auto’s met Russische kentekenplaten die vanuit Rusland de grens met Georgië oversteken.

Bij een slagboom iets verderop staat een politieagent met zijn armen over elkaar en een permanente frons op zijn gezicht. Babbelziek is hij bepaald niet, maar hij wil wel kwijt dat het een stuk rustiger is dan ruim twee weken terug. De situatie is volgens de agent zelfs weer terug naar normaal, nadat eind september een aantal dagen chaos heerste bij de Lars-grenspost, de enige officiële grensovergang tussen Rusland en Georgië.

Nadat het Poetin-regime op 21 september een gedeeltelijke mobilisatie afkondigde, zag het hier zwart van de mensen. Met name Russische mannen van tussen de twintig en veertig jaar kwamen massaal de grens over om een mogelijke dienstplicht aan het front in Oekraïne te ontvluchten. Het leidde aan de Russische kant van de grens tot enorme files, memoreert de 38-jarige Aleksandr Sergejevitsj, die met een bestelbusje regelmatig heen en weer rijdt tussen Rusland en Georgië.

“Het was een gekkenhuis. De file was meer dan twintig kilometer lang en iedereen was gespannen. Mensen moesten soms wel dagen wachten, waardoor sommigen probeerden voor te dringen om sneller de grens over te steken. Zeker aan het eind van de rij was de sfeer paniekerig. Mensen gingen zelfs te voet of op de fiets”.

‘Natuurlijk wil ik niet naar het front’

Hoewel de geboren en getogen Rus in de leeftijdscategorie valt waardoor hij mogelijk in aanmerking komt voor de mobilisatieplicht, is Sergejevitsj gelaten onder de situatie. “Natuurlijk wil ik niet naar het front”, zegt hij vanachter het stuur van zijn busje. “Maar ik ben niet bang om opgeroepen te worden. Er zijn genoeg Russen die nog gewoon thuis zijn. Als ze bij me langskomen, is het niet anders. In dat geval heb ik geen keus. Maar voorlopig heeft nog niemand op mijn deur geklopt.”

De berichten dat er vlak voor de Georgische grens controleposten staan waar Russische ambtenaren mannen met een dienstplichtoproep rechtsomkeert laten maken, slaat hij in de wind. “Natuurlijk staat er politie aan de andere kant van de grens, maar niet meer dan normaal. Toen ik gisteren de oversteek maakte, heb ik geen controlepost gezien. Dat is ook zinloos. Iedereen die weg wilde, is inmiddels weg.”

De cijfers sluiten aan bij zijn woorden, al lopen de schattingen een beetje uiteen. Diverse Russische media meldden dat er tussen 17 september en begin oktober bijna 95.000 Russen de grens met Georgië overstaken. Het ministerie van binnenlandse zaken in Tbilisi hield het op een kleine 80.000, waarbij het benadrukte dat niet al die Russen in de Kaukasusrepubliek blijven. Sommigen reizen door, anderen kijken even de kat uit de boom en keren op zeker moment terug naar Rusland en er zitten ook ‘gewone’ toeristen tussen.

Terugkeer naar de normaliteit

Georgiër Beno Todria, die bij de Lars-grenspost een geldwisselkantoor van de lokale Liberty Bank bemant, bevestigt die lezing. “Er steken nog amper fietsers of wandelaars de grens over. Iedereen die nu arriveert is kalm. Over controleposten aan de grens heb ik niemand gehoord.” Dat er in twee uur tijd meer auto’s met Russische kentekenplaten terug Rusland inrijden dan andersom, is eveneens een stille getuige van de terugkeer naar de normaliteit.

Toch is zeker niet iedereen er gerust op. Een klein uur nadat hij richting de grens liep, komt de dertiger die zojuist een bos zonnebloemen met zich meedroeg weer teruglopen. Aan zijn zijde loopt zijn vriendin die het boeket nu in haar handen draagt. Haar ogen glinsteren. “Ik ben van de zomer al vertrokken”, vertelt de man die zich als Vladimir introduceert. “Ik kom uit Sebastopol op de Krim, Oekraïne”, benadrukt hij om de illegale Russische bezetting van zijn geboortegrond te onderstrepen.

‘Ik ga niet tegen mijn eigen mensen vechten’

“Nu heb ik mijn vriendin eindelijk opgehaald daar”, zegt hij, wijzend naar de grenspost. Het gebaar richting de bergen waarachter Rusland ligt, gaat gepaard met zichtbaar ongenoegen. Op het moment dat hij de hand van zijn vriendin vastpakt en aanstalten maakt om verder te lopen, trekt de wind aan en verdwijnt de zon achter een wolk waardoor het hemellicht even wordt gedimd. Alsof een donkere sluier vanuit het noorden over de bergpas valt.

“Terug ga ik niet”, besluit hij. “Zeker niet met deze mobilisatie. Ik ga niet tegen mijn eigen mensen vechten.”

De volledige naam van Vladimir is bekend bij de hoofdredactie

Lees ook:

Meer dan 260.000 Russische mannen op de vlucht na mobilisatie, chaos aan de grens

Tienduizenden Russen ontvluchtten hun land sinds president Poetin afgelopen woensdag een gedeeltelijke mobilisatie afkondigde. Vooral aan de grens leidde het nieuws tot chaotische taferelen.