Bevlogen componist en percussionist zat nog boordevol plannen

De vooraanstaande Belgische componist Wim Henderickx is net voor kerst plotseling overleden. Daarmee verliest Vlaanderen ‘wellicht de meest enthousiasmerende kunstenaar’ die het ooit had.

Toen de Belgische componist Wim Henderickx in 2016 de roman De Bekeerlinge van Stefan Hertmans las wist hij: dit verhaal moet mijn grote opera worden. “Het begon meteen te klinken voor mij”, zei hij eerder dit jaar in een interview met De Standaard. De musicus las geen boek, hij hóórde een opera. “Ik ben een grote fan van middeleeuwse en renaissancemuziek, ik heb heel mijn leven gemusiceerd met mensen uit het Midden-Oosten, en ik houd ook van experimentele muziek en technologie. Het komt hier allemaal samen.” Hij las het boek naar eigen zeggen in twee dagen uit en op de derde dag schreef hij de opera.

2022 was juist zo’n goed jaar voor Henderickx. In mei had zijn opera De Bekeerlinge de wereldpremière bij Opera Ballet Vlaanderen. Daarin combineerde hij een groot orkest met Arabische instrumenten en elektronica. Het werd een van de meest succesvolle hedendaagse producties in twintig jaar voor het operahuis. Twee maanden daarvoor was in Glasgow het bassetklarinet-concert Sutra, dat ook op cd verscheen, voor het eerst te horen.

Henderickx was een van de meeste gerenommeerde Belgische componisten van hedendaagse klassieke muziek. Hij componeerde muziek voor talloze solisten, ensembles, operahuizen, orkesten en koren. Kenmerkend voor zijn oeuvre was het combineren van culturen en muzikale invloeden uit de hele wereld. Inspiratie vond hij in oosterse filosofie, spiritualiteit, en hij verwerkte vaak elektronica in zijn composities. “Ik denk dat ik een verdwaalde oosterling in het westen ben”, zei hij eens in een documentaire van Canvas.

‘Bezieler in de zuiverste zin’

Henderickx werd in 1962 geboren in Lier, onder Antwerpen. Zijn ouders hadden winkels in lederwaren, maar hij had nooit de ambitie om in de zaak te stappen. Na een studie compositie en percussie aan het Antwerpse conservatorium, volgde een opleiding sonologie in Parijs en Den Haag. Vanaf 1990 componeerde hij muziek voor alle belangrijke Belgische orkesten. Ook was hij jarenlang paukenist bij het Nieuw Belgisch Kamerorkest. In 2008 componeerde hij Canzone, verplicht werk voor de Koningin Elisabethwedstrijd voor zang.

De ondernemerszin van zijn ouders nam hij mee in zijn muzikale carrière, zei Henderickx eens in een interview met De Tijd. “Mijn partituren zijn overal te koop. Ook het gebruik van sociale media vind ik belangrijk. Ik ben daar niet bang van. Misschien leeft hier en daar nog het romantische idee dat een componist eenzaam en wat wereldvreemd op een zolderkamertje werkt. Dat klopt niet voor mij. Ik ben een mens van nu.”

Naast een begenadigd componist en percussionist, was Henderickx ook een geliefd docent. Volgens het conservatorium van Antwerpen was hij voor zijn studenten “een bezieler in de zuiverste zin” en “een ongelofelijk muzikaal genie met een warme en open persoonlijkheid”. Het conservatorium van Amsterdam noemt hem “bevlogen, inspirerend en energiek” en als componist “een van de belangrijkste van zijn generatie”.

Open blik op de wereld

Sinds 1996 was Henderickx huiscomponist bij Muziektheater Transparant, waar hij met zijn muziektheaterwerken zowel nationale als internationale erkenning kreeg. In een reactie schrijft het gezelschap dat met het “veel te vroeg heengaan” de Vlaamse en internationale kunstwereld “een boegbeeld” verliezen. “Zijn impact en visie zullen echter niet verloren gaan en hij zal een inspiratie blijven voor de komende generaties.”

De componist werd meermaals bekroond. In 2002 werd hij Laureaat van de Koninklijke Vlaamse Academie van België, in 2011 kreeg hij de Lifetime Achievement Cultuurprijs in zijn geboortestad Lier en een paar jaar later werd hij benoemd tot lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België (KVAB) voor Wetenschappen en Kunsten.

Het belang van de componist voor het Vlaamse en internationale muziekleven valt moeilijk te overschatten, reageert Opera Ballet Vlaanderen, waar De Bekeerlinge in première ging. “Hij was wellicht de meest enthousiasmerende kunstenaar die Vlaanderen ooit had.” Het operahuis roemt Henderickx’ inzet voor jonge artiesten en zijn open blik op de wereld. “Wim zat nog boordevol plannen.”

Wim Henderickx werd geboren op 17 maart 1962 in het Belgische Lier en overleed onverwachts op 18 december 2022 in Antwerpen. Hij laat een vrouw en drie zoons achter.