Berlijn wil geen expatstad worden en verlaagt huren zodat iedereen er kan wonen

Friedrichshain, een stadsdeel in het voormalige oosten van Berlijn, maakte de afgelopen jaren een metamorfose door. Steeds minder punks hangen met hun honden rondom de Warschauer-brug, waar een glimmend nieuw winkelcentrum het ooit zo grandioze uitzicht over de stad verpest. Op straat hoor je Engels, en de hippe koffie- en brunchplekken schieten er uit de grond.

Het rauwe karakter van Friedrichshain, terrein van beroemde clubs als Berghain en Suicide Circus, trok de afgelopen jaren expats van over de hele wereld aan. Maar vanwege die populariteit schoten ook de huren in de buurt scherp omhoog. Maria Nannou woont sinds twee jaar in de Richard-Sorge-Straße. Haar flat was kort daarvoor nog een bouwval, maar werd met een likje verf en wat renovaties omgetoverd tot pand waar groot geld aan verdiend kan worden.

Macht van de grote vastgoedbedrijven

De hoge prijzen veranderen het karakter van de buurt. Een paar weken geleden werd het laatste kraakpand, het queer-feministische Liebig 34, geruimd. “Er wonen hier nauwelijks nog Duitsers”, zegt Nannou. “Alleen expats, waar makkelijk misbruik van te maken is. Als je uit Londen komt lijken de prijzen hier niet eens zo hoog.” Haar appartement van 64 vierkante meter kost 1190 euro per maand. Een buurvrouw even verderop in de straat met een ouder contract betaalt slechts de helft.

De ontwikkeling maakt veel Berlijners woedend. Zij willen het sociale karakter van de stad per se behouden. Niet alleen expats met een goed betaalde baan moeten in de binnenstad kunnen wonen, ook kunstenaars, studenten en gezinnen. De laatste jaren protesteerden Berlijners vaak tegen de macht van de grote vastgoedbedrijven. Voor de deur van Nannou plaatste een anonieme kunstenaar een toiletpot met een bordje: ‘Jullie huur is Scheisse’.

Mietendeckel

De Berlijnse Senaat schaarde zich vorig jaar achter de boze Berlijners en kwam met een radicaal plan voor een huurplafond, de ‘Mietendeckel’. Door die maatregel zijn de huurprijzen sinds februari voor vijf jaar bevroren en vanaf maandag gaan de huren zelfs fors omlaag. Via een online rekenmachine kunnen huurders zelf berekenen hoeveel zij eigenlijk zouden moeten betalen voor hun appartement, aan de hand van criteria als de locatie, het bouwjaar van de flat en eventuele moderniseringen aan het appartement.

Volgens de berekening van Nannou zou zij maandelijks meer dan vierhonderd euro minder huur moeten betalen. Ze kan haar verhuurder daarom een brief sturen waarin zij aankondigt vanaf december minder te zullen gaan betalen. Een makkelijk proces dus, maar veel huurders zijn bang dat de verhuurders op alle mogelijke manieren terug zullen slaan. De huisbaas van Nannou is niet de gemakkelijkste: “Ik ben bang dat dit proces veel tijd en moeite gaat kosten”.

Ook de Berlijnse Mieterverein, de vereniging voor huurders, verwacht weerstand van verhuurders, die door de maatregel veel inkomsten mis gaan lopen. De huren van maar liefst 340.000 appartementen in de stad worden verlaagd, vaak met honderden euro’s per maand. “Sommige kleine verhuurders zijn er oprecht niet van op de hoogte dat zij de huur moeten verlagen”, zegt voorzitter Reiner Wild. “Maar de meeste hebben niets van zich laten horen in de hoop dat huurders niet goed weten wat hun rechten zijn.”

De stad kan weer ademen

In sommige gevallen levert het problemen op met hun huisbaas. Kirsten Skopelitis verhuisde een jaar geleden vanuit Zuid-Afrika naar Berlijn. Terwijl ze in eerste instantie dacht een goede deal te hebben, reageerden haar Duitse vrienden geschokt toen ze vertelde dat ze 750 euro betaalde voor dertig vierkante meter. Volgens het nieuwe huurplafond hoeft Skopelitis slechts 300 euro te betalen. Brieven aan haar huisbaas bleven onbeantwoord: “Ik kreeg pas een reactie toen ik dreigde naar de rechter te stappen. Toen verzon hij dat de buren hadden geklaagd over mijn therapiehond en dat we het huis uit moesten.”

Vastgoedbedrijven in Berlijn vrezen dat het huurplafond een slechte uitwerking op de stad zal hebben. Zij zeggen dat de maatregel het voor hen onaantrekkelijk maakt de flats te bouwen die nodig zijn om het woningtekort op te lossen, en om appartementen te renoveren. Tegen Der Tagesspiegel zei de baas van een woningbouwcorporatie: “Over een paar jaar gaat het er hier weer uitzien als 1989 in Oost-Berlijn”. Politici van de CDU en FDP vechten het huurplafond aan bij het hoogste gerechtshof in Duitsland. Dat bepaalt in 2021 of het huurplafond wel grondwettelijk is.

De strijd van de Berlijnse huurders is dus niet gestreden, maar Reiner Wild van de Mieterverein ziet voor nu dat de stad weer kan ademen. “De maatregel is een last van de schouders van huurders in de stad, zeker nu tijdens de pandemie”, zegt hij. “Veel mensen hier geven de helft van hun salaris uit aan hun huur — dat is toch veel te veel? Ik vind het heel belangrijk om deze ontwikkeling te stoppen, voordat we in Amsterdam, New York, Londen of Parijs veranderen. Voordat het te laat is.”

Lees ook:

GroenLinks: De huren moeten met honderden euro’s per maand omlaag

GroenLinks wil de huren in het land omlaagbrengen. Dat staat in het verkiezingsprogramma dat de partij vandaag presenteert.