Beide partijen verwachten weinig van Oekraïne-overleg, toch zijn er openingen

Wat zal de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba tegen zijn Russische ambtgenoot Sergej Lavrov zeggen als hij hem donderdag ontmoet in de Turkse badplaats Antalya? “De eerste woorden tegen meneer Lavrov zullen heel simpel zijn”, beloofde Koeleba maandag tijdens een nationale digitale bijeenkomst. “Ik zal hem zeggen: meneer Lavrov, ik geloof dat ik in vergadering zit met een medeplichtige aan de misdaad van agressie tegen Oekraïne. U kunt deze misdaad laten ophouden, dus laten we serieus praten.”

Beide partijen hebben te kennen gegeven niet veel van de ontmoeting te verwachten. Maar beide partijen weten dan ook dat de tegenstander een blijk van inschikkelijkheid kan opvatten als teken van zwakte en aanmoediging om door te vechten.

Toch heeft de Oekraïense president Zelenski zich dinsdag opmerkelijk inschikkelijk getoond. Tegenover de Amerikaanse zender ABC zei hij dat er te praten valt over de Russische eis dat Oekraïne afziet van het Navo-lidmaatschap. Hij is hierover ‘koeler geworden’, sinds hij heeft begrepen ‘dat de Navo niet bereid is Oekraïne te accepteren’. Ook erkenning van de twee ‘volksrepublieken’ in de Donbas – een andere harde eis van Moskou – acht Zelenski bespreekbaar, mits de inwoners die bij Oekraïne willen horen op de een of andere manier tegemoet worden gekomen.

Zelenski’s veiligheidsadviseur Igor Sjovkva herhaalde dinsdag op de Duitse tv-zender ARD dat over neutraliteit te praten valt. Maar pas na een bestand, en alleen in een direct gesprek tussen Zelenski en de Russische president Poetin, zei hij.

‘Liefst onderhandelen’

Ook Rusland lijkt enigszins te bewegen. We willen de regering in Kiev niet omver werpen, en Oekraïne’s neutraliteit bereiken we het liefst door onderhandelingen, zei buitenlandwoordvoerder Maria Zacharova woensdag. Dat Zelenski's regering kan aanblijven, lijkt nogal in tegenspraak met het beleden Russische doel van ‘denazificatie’.

Overigens, zei Zacharova, verloopt Ruslands ‘militaire operatie’ strikt volgens plan. De rest van de wereld heeft een andere indruk, al is dat beeld gekleurd door de vloed van Oekraïense foto’s en video’s van vernietigde Russische toestellen, tanks en geschut. Soortgelijke beelden van Oekraïense verliezen zijn er weinig. Maar de satellietfoto’s over de file – al twee weken, zestig kilometer lang – van Russische militaire voertuigen op weg naar Kiev liegen niet.

Ook is duidelijk dat de Russische troepen in Oost-Oekraïne weinig voortgang boeken. Enige voortgang boeken ze daar echter wel, en in het zuiden hebben ze een landcorridor naar de Krim veroverd.

Het Oekraïense belang bij vrede is duidelijk: een einde aan het immense leed en de verwoestingen. Dat kan de Oekraïense compromisbereidheid verklaren.

Geslaagde ingreep tegen genocide

De vraag is in hoeverre Rusland belang denkt te hebben bij vrede. Is Poetin geschrokken van de kracht van het Oekraïense verzet, van de eensgezindheid van de Navo- en EU-lidstaten, en van de zware sancties die Ruslands economie verwoesten? Hoopt Poetin de militaire toestand te bevriezen, en zijn verstevigde greep op de Donbas en de veroverde corridor thuis te verkopen als een geslaagde interventie tegen de ‘genocide op de Russischtalige bevolking’?

Of Poetin bereid is te bewegen, weet waarschijnlijk alleen Poetin. Maar als hij het doet, zal het gesprek vandaag op zijn best uitmonden in een verklaring over verdere gesprekken over een bestand. Intussen zal Rusland Marioepol, dat standhoudt in de corridor naar de Krim, wellicht nog willen veroveren, en doorstoten naar Odessa.

Onderhandelingen over de details van een bestand kunnen lang duren, om nog maar te zwijgen over een echt vredesakkoord.

Lees ook:

Tussen de kogelhulzen schuifelen de inwoners van Irpin richting veiligheid: ‘Mijn ouders weigeren hun huisdieren achter te laten’

In de stad Irpin, niet ver van de Oekraïense hoofdstad Kiev, zijn de evacuaties in volle gang. Er wordt hard gevochten door Oekraïense en Russische strijdkrachten.

Rusland heeft Zuid-Oekraïne in de tang, rukt op richting Odessa

Het Russische leger maakt in het zuiden van Oekraïne vorderingen. Havenstad Odessa komt langzamerhand in het vizier.