Baerbock wil middels bezoek bemoeienis met Oekraïne-conflict afdwingen

Annalena Baerbock ondergaat deze week haar eerste echte grote vuurdoop als kersverse Duitse minister van buitenlandse zaken. In Kiev en Moskou gaat ze op zoek naar een oplossing voor het conflict rondom de oostgrens van Oekraïne, waar zo’n honderdduizend Russische militairen zich hebben verzameld.

Vorige week probeerden politici en topdiplomaten precies hetzelfde. In allerlei samenstellingen schoven zij aan verschillende vergadertafels om de impasse te doorbreken. Maar aan het eind van de week waren de standpunten onveranderd. Moskou eist dat de Navo niet verder uitbreidt en dat Oekraïne nooit lid zal worden. Het Westen wil garanties dat Moskou Oekraïne niet binnenvalt.

Baerbock hoopt nu hoogstpersoonlijk de boel in beweging te krijgen. Of in elk geval door haar aanwezigheid te laten zien dat Europa een rol wil spelen bij een oplossing. Want bij de overleggen en diplomatieke onderonsjes vorige week waren Europese landen niet erg prominent aanwezig.

Herstart van Normandië-format

Met haar reis doet Baerbock een poging daar verandering in te brengen. Allereerst door het zogeheten Normandië-format nieuw leven in te blazen. Onder die paraplu praten Frankrijk, Duitsland, Oekraïne en Rusland over de spanningen in de regio. Ze zoeken elkaar sinds 2014 – toen ze elkaar bij de D-Dayherdenking in Normandië troffen, niet lang na de Russische annexatie van de Krim – geregeld op om te praten. Maar de laatste formele vergadering tussen de vier dateert alweer van 2019. Met een herstart van het overleg hoopt Baerbock te voorkomen dat Europa buitenspel wordt gezet bij de onderhandelingen.

Praten vormt de enige oplossing, zei Baerbock in Kiev, waar ze al meteen op de eerste dag van haar trip wat hobbels tegenkwam. Want ook al was haar Oekraïense collega Dmytro Kuleba verheugd dat ze eerst Kiev aandeed voordat ze dinsdag Moskou bezoekt, hij verwachtte meer toezeggingen van de Duitse minister dan ze deed.

Zo hoopt Kiev al langer dat Berlijn defensieve wapens aan Oekraïne gaat leveren. Dat Duitsland daar niet op ingaat is ‘heel frustrerend en bitter’, zei de Oekraïense ambassadeur in Duitsland al aan de vooravond van Baerbocks bezoek.

Explosieve Nord Stream 2-dossier

En dan ligt er ook nog het explosieve Nord Stream 2-dossier. Oekraïne is fel gekant tegen deze onderzeese gaspijpleiding tussen Rusland en Duitsland – die zo goed als klaar is voor gebruik. Kiev vreest dat Rusland met Nord Stream 2 Oekraïne als doorvoerland voor gas gaat omzeilen, waardoor flink wat inkomsten verloren zullen gaan. Ook op dit punt kon Baerbock haar Oekraïense collega Kuleba weinig garanties bieden. Het project stopzetten is vooralsnog niet aan de orde. Wel bevestigde de minister dat de opening van de gaspijpleiding voorlopig is opgeschort. De Duitse toezichthouder heeft de goedkeuringsprocedure tijdelijk stopgezet omdat de uitbater niet aan alle voorwaarden zou voldoen.

En dat is precies het punt waarover de Russische buitenlandminister Sergej Lavrov dinsdag Baerbock aan de tand zal voelen als zij Moskou bezoekt. De certificeringsprocedure voor Nord Stream 2 mag ‘niet kunstmatig worden opgerekt en gepolitiseerd’ verklaarde Lavrovs ministerie maandag.

Andersom had Baerbock maandag ook alvast een waarschuwing voor Moskou. “Op elke verdere agressieve daad zal een hoge prijs staan voor Rusland, op economisch, strategisch en politiek niveau.” Dinsdag krijgt ze de kans om deze boodschap in Moskou persoonlijk – in meer of minder diplomatieke bewoordingen – aan Lavrov over te brengen.

Lees ook:
Oekraïne begint aan week onder dreiging van oorlog

Washington, Moskou en Kiev zaten elkaar afgelopen weekend opnieuw in de haren over Oekraïne. Of er nieuwe onderhandelingen komen, is nog onduidelijk.