Armenië zakt weg in politieke crisis, demonstranten gaan dag en nacht de straat op

De politieke chaos in Armenië lijkt een nieuw hoogtepunt te bereiken. Sinds vorige week gaan aanhangers van zestien verenigde oppositiepartijen dagelijks de straat op om het aftreden van premier Nikol Pasjinjan te eisen. De demonstranten zijn nog altijd boos over hoe de premier vorig jaar een kortstondige oorlog met buurland Azerbeidzjan afwikkelde over de afvallige regio Nagorno-Karabach. Het geweld daar kostte aan in totaal zo’n 6000 mensen het leven.

Om het conflict te smoren, tekende Pasjinjan in november een staakt-het-vuren dat kwaad bloed zette bij grote delen van de bevolking. Door de deal verloor Jerevan de controle over een deel van de exclave en moest het afstand doen van de aangrenzende regio’s die het sinds het begin van de jaren negentig in handen had, maar nu dus weer onder Azerbeidzjaans bewind vallen. Volgens critici kwam de deal neer op een de facto capitulatie van Jerevan. Pasjinjan houdt echter vol dat hij geen andere keus had om verder bloedvergieten en grotere verliezen te voorkomen.

Dag en nacht de straat op

Sindsdien rommelt het in Armenië. Nadat de protesten in de winter even stil vielen, zijn die nu weer in volle gang. De verenigde oppositie heeft aangekondigd dag en nacht, zeven dagen per week de straat op te gaan. Demonstranten hebben inmiddels tentenkampen opgeslagen in de straten van Jerevan en diverse wegen en pleinen rondom het parlement zijn gebarricadeerd. Sinds vorige week zijn er dagelijks rond de 10.000 mensen op de been.

Donderdag liep de druk op Pasjinjan bovendien verder op nadat een groep hoge militairen hem een brief stuurde waarin ze hem opriepen afstand te doen van zijn positie. Daarin schreven ze dat de premier het land ‘naar de rand van de afgrond’ heeft gebracht en dat hij ‘niet langer in staat is om adequate beslissingen te nemen in deze voor het Armeense volk kritieke situatie’.

Inmenging vanuit het leger ‘onacceptabel’

Pasjinjan zelf moet echter niets weten van aftreden en deed de oproep vanuit de militaire staf af als een ‘poging tot een coup.’ Vooralsnog lijkt daarvan echter geen enkele sprake. Maar om het zekere voor het onzekere te nemen, deed het ministerie van defensie een verklaring uitgaan waarin stond dat elke vorm van inmenging vanuit het leger ‘onacceptabel’ is. Pasjinjan voegde daaraan toe dat “het leger het volk en de gekozen autoriteiten moet gehoorzamen”.

Om zijn vastberadenheid extra kracht bij te zetten, organiseerde de premier donderdag een tegendemonstratie met 20.000 personen die dwars door de hoofdstad leidde. Omringd door een batterij aan politie en met zijn familie aan zijn zijde, marcheerde Pasjinjan door de straten van Jerevan. Eerder liet hij al doorschemeren open te staan voor gesprekken met de oppositie, maar van aftreden of vervroegde verkiezingen wil hij vooralsnog niets weten. De kans dat hij daarbij herkozen wordt, is dan ook nihil.

Internationale reacties

Inmiddels komen er ook op internationaal niveau reacties op de oplopende spanning in de republiek op de Kaukasus. Zo riep de Russische president Vladimir Poetin – die bemiddelde bij de onderhandelingen over het staakt-het-vuren in het najaar – ertoe op om de rust te bewaren. De Amerikaanse president Joe Biden vroeg beide kampen met klem om af te zien van geweld en vanuit Brussel drong de EU er bij het leger op aan “neutraliteit te bewaren in politieke aangelegenheden”.

Lees ook:

Ook het verleden biedt weinig toekomstperspectief in Nagorno-Karabach

In december 2020 droeg Armenië de laatste bezette gebieden rondom de enclave Nagorno-Karabach over aan Azerbeidzjan als onderdeel van de onlangs gesloten wapenstilstand. Of dat akkoord tot een bestendige vrede zal leiden, is gezien de onverenigbare posities van beide landen allesbehalve zeker.