Armeense premier staat tegenover protestgolf zoals hij zelf ooit organiseerde

Het lot kan ironisch zijn. Zeker in de politiek. Wie de ene dag nog een rijzende ster en revolutionair hervormer is, kan de volgende dag een verschoppeling zijn bij wie de ster snel is verbleekt. Met die grillige politieke wetmatigheid kreeg de Armeense premier Nikol Pasjinjan de afgelopen dagen steeds meer te maken. De man die twee jaar terug nog duizenden mensen op de been kreeg toen hij door het land trok om met de corrupte en kleptocratische elite af te rekenen, heeft nu zelf te maken met protesterende mensenmassa’s. Sinds dinsdag trekken er dagelijks duizenden mensen de straten van de hoofdstad Jerevan op om zijn vertrek te eisen.

De maatschappelijke onrust met Pasjinjan als mikpunt ontvlamde enkele minuten nadat de premier in de nacht van maandag op dinsdag zijn handtekening onder een akkoord zette met aartsvijand Azerbeidzjan om het conflict over de betwiste regio Nagorno-Karabach te beëindigen.

Hij moet een Russische vredesmacht accepteren

Dat akkoord dwingt Armenië tot pijnlijke territoriale concessies in en rondom de enclave die internationaal wordt erkend als Azerbeidjaans grondgebied, maar al sinds begin jaren negentig onder controle staat van etnische Armeniërs. Naast het overdragen van de macht aan Bakoe in grote delen van de betwiste gebieden, moet Jerevan ook toekijken hoe een Russische vredesmacht van bijna tweeduizend militairen de nieuwe status quo in Nagorno-Karabach komt bewaken.

Voor veel Armeniërs kwam de deal uit de lucht vallen. Enkele dagen eerder ontkende de Armeense regering nog dat het grote verliezen leed in Nagorno-Karabach, terwijl het in werkelijkheid militair onder de voet werd gelopen door de Azeri’s. Die abrupte plotwending uitte zich dan ook in woede en frustratie in de straten van de hoofdstad en culmineerde dinsdagochtend vroeg in de bestorming van het parlementsgebouw.

Ook woensdag en donderdag kwam het weer tot ongeregeldheden. Onder leiding van vrijwel de gehele oppositie klommen duizenden demonstranten opnieuw op de barricades om het vertrek van Pasjinjan te eisen, ondanks de noodtoestand die al sinds het begin van de onlusten in Nagorno-Karabach in heel Armenië van kracht is. Daarbij scandeerden ze leuzen als ‘verrader’ en ‘Nikol oprotten’.

Diverse prominenten waaronder een oud-premier gaven speeches waarin ze opriepen een nieuwe leider aan te stellen. Volgens hen is er sprake van capitulatie aan de aartsvijand. Het protest werd bovendien voorzien van de nodige symboliek door het te laten beginnen bij het Opera Theater in Jerevan, de plek waar in de jaren tachtig de eerste bijeenkomsten waren van de beweging die pleitte voor onafhankelijkheid van Nagorno-Karabach. Bij de protesten werden tientallen demonstranten gearresteerd, waaronder enkele prominente oppositiefiguren.

Volgens Pasjinjan was een akkoord onvermijdelijk

Hoewel de druk op zijn positie dus almaar toeneemt, houdt Pasjinjan zelf voorlopig voet bij stuk. Volgens de premier was het akkoord onvermijdelijk vanwege het militaire overwicht van Azerbeidzjan op het slagveld. Hij wil dan ook van geen wijken weten en negeerde een ultimatum dat de demonstranten hem woensdag stelden om af te treden.

In een televisietoespraak verklaarde Pasjinjan donderdag dat het akkoord inderdaad ‘slecht is voor ons’, maar dat het ‘niet slechter moet worden voorgedaan dan het is.’ Volgens de premier heeft de deal verdere nederlagen en de omsingeling van zeker 25.000 Armeense soldaten in Nagorno-Karabach voorkomen. Daarnaast riep hij op tot eenheid en steun voor de regering, omdat stabiliteit en veiligheid op dit moment het belangrijkste is voor het land.

Toch zal Pasjinjan er niet gerust op zijn. De premier kent de kracht van straatprotesten als geen ander. In 2018 kwam hij zelf aan de macht door het Armeense volk te mobiliseren tegen oud-president Serzj Sarkisjan die het land in de tien jaar daarvoor regeerde en op het punt stond zijn functie als president in te ruilen voor het premierschap, terwijl hij beloofd had af te treden.

Daarop besloot Pasjinjan als een soort vrijheidsstrijder vanaf Gjoemri, de tweede stad van het land, te voet van dorp naar dorp te trekken om uiteindelijk in de hoofdstad Jerevan te eindigen waar hij honderdduizenden volgelingen wist te mobiliseren. De ‘fluwelen revolutie’ rekende af met de heersende politieke en economische elite die in het straatarme land jarenlang de dienst uitmaakte en maakte voor Pasjinjan de weg naar het premierschap vrij.

Of zo’n zelfde revolte ook zijn eigen politieke lot zal bezegelen, is nog even afwachten. In ieder geval heeft Pasjinjan voor nu de fluwelen handschoentjes in de kast gedaan en reageert hij op dezelfde manier als zijn voorganger dat doorgaans deed: met onderdrukking en politieoptreden.

Lees ook:

Wordt het nu opeens vrede in Nagorno-Karabach?

Azerbeidzjan en Armenië hebben een deal gesloten om het geweld in de betwiste regio Nagorno-Karabach te stoppen. Waar komt dat akkoord opeens vandaan en zal het standhouden?