Arme landen kunnen beginnen met vaccineren, maar Canada snoept mee uit de voorraad

Het zal voor veel arme landen waarschijnlijk nog tot 2023 duren voor hun bevolkingen grotendeels zijn ingeënt. Maar eind deze maand kunnen veel landen een beginnetje maken met het vaccineren van extra kwetsbare groepen, zoals zorgmedewerkers. Dan verwacht Covax, het wereldwijde verdelingsmechanisme voor coronavaccins, de eerste lading van 330 miljoen doses te verdelen onder 145 deelnemende landen.

Aangezien er twee doses per vaccinatie nodig zijn, is dat aantal voorlopig nog bij lange na niet genoeg. Als alles meezit, is aan het begin van de zomer 3 procent van de bevolking gevaccineerd. Een percentage dat veel rijke landen nu al gepasseerd zijn. Die hopen rond de zomer groepsimmuniteit te bereiken.

Zulke ongelijkheid had Covax nu juist moeten voorkomen. “Wat we nu wereldwijd zien, is niet wat we hadden gehoopt”, aldus Matshidiso Moeti, regiodirecteur Afrika voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). “Het zou heel onrechtvaardig zijn als de kwetsbaarste Afrikanen moesten wachten op vaccins terwijl groepen met een veel lager risico op complicaties in rijkere landen al wel worden ingeënt.”

Daarnaast is het op termijn ook slimmer als de ziekte overal tegelijk wordt teruggedrongen. Zelfs als rijke landen helemaal gevaccineerd zijn, kunnen brandhaarden elders de kans vergroten dat zich nieuwe varianten ontwikkelen, waartegen de vaccins wellicht minder beschermen. “Niemand is veilig totdat iedereen veilig is”, aldus Moeti.

Hamsterwoede

Dat de eerste levering zo tegenvalt, lag in de lijn der verwachting. Want Covax werd eigenlijk vanaf het begin al ondergraven omdat rijke landen het niet aandurfden om alleen op dat paard te wedden. Ze sloten voor de zekerheid ook bilaterale deals met vaccinproducenten. Zo kaapten ze alle beschikbare voorraad weg.

Wat nu wel extra opzien baart, is dat een paar rijke landen nu nog een beroep doen op een deel van die eerste lading Covax. Canada was de afgelopen maanden kampioen vaccins inkopen, en kan uiteindelijk de eigen bevolking ongeveer vier keer inenten. Toch maakt het daarnaast ook nog aanspraak op een deel van de eerste Covax-levering. Ook andere rijke landen, zoals Saudi-Arabië, Zuid-Korea, Singapore en Nieuw-Zeeland krijgen eind februari een deel van de Covax-voorraad.

In de oorspronkelijke opzet was dat geen probleem geweest: rijke en arme landen zouden allemaal doneren aan Covax, en vervolgens allemaal vaccins uit de voorraad krijgen. Maar dat die voorraad nu zo beperkt is, komt door de hamsterwoede van de rijke landen, en dus zien de meeste van die landen, zoals Japan, het Verenigd Koninkrijk en de landen van de EU, nu ietwat beschaamd af van hun aanspraken op de eerste leveringen.

De tweede helft van dit jaar

Canada niet, als enige G7-land. Want weliswaar kocht het meer vaccins in dan wie dan ook, het heeft geen eigen productiecapaciteit, en dus vallen de leveringen tot nu toe tegen. De bevolking en de oppositie morren, en dus heeft de regering van Justin Trudeau besloten om alles aan te pakken wat ze pakken kan.

Ook dat leidt weer tot kritiek. “Als Canada een of twee miljoen extra doses krijgt, gaat dat de problemen met de vaccinatiecampagne niet oplossen, maar het veroorzaakt wel schade elders in de wereld voor de armste mensen”, aldus de Canadese tak van ontwikkelingsorganisatie Oxfam. “Onze regering zal zich nooit verontschuldigen dat we alles doen wat in onze macht ligt om Canadezen zo snel mogelijk te vaccineren”, luidde de reactie van vicepremier Chrystia Freeland.

In de tweede helft van dit jaar hoopt Covax nog eens twee miljard doses te kunnen verdelen, genoeg om zo’n twintig procent van de bevolking van de aangesloten landen in te enten. Maar experts vragen zich af of dat aantal gehaald wordt.

Lees ook:

De geschiedenis herhaalt zich: ‘Na hiv werken rijke landen nu de bestrijding van de coronacrisis tegen’

Patenten van de farmaceutische industrie maken de coronabestrijding te duur voor arme landen. Tijd om die te omzeilen, bepleit Leena Menghaney van Artsen zonder Grenzen.

De coronabestrijding dreigt te mislukken – en dat is de schuld van de rijke landen

Terwijl Canada straks genoeg doses van coronavaccins heeft om de bevolking zes keer in te enten, staan veel arme landen met lege handen.