Amerikanen nemen drone-botsing met Russisch vliegtuig hoog op, maar niet te hoog

De Verenigde Staten hebben de Russische ambassadeur op het matje geroepen vanwege de botsing tussen een Russisch gevechtsvliegtuig en een Amerikaanse drone, dinsdag boven de Zwarte Zee. Het was het eerste directe gevechtscontact tussen de VS en Rusland sinds het begin van de grootschalige invasie van Oekraïne.

Volgens de Amerikaanse lezing vloog de - op afstand bestuurde - MQ-9 Reaper spionagedrone boven internationale wateren in de Zwarte Zee, rond 120 kilometer van de Krim, het Oekraïense schiereiland dat Rusland in 2014 heeft geannexeerd. Twee Russische Su 27-gevechtstoestellen trachtten ruim een half uur lang de drone te onderscheppen. Ze probeerden de drone onklaar te maken door er brandstof op te lozen, en ook gingen ze er vlak voor vliegen. Bij zo’n manoeuvre raakte een gevechtsvliegtuig de propeller van de drone. De Amerikanen lieten de drone in zee storten, omdat het niet meer lukte die veilig te laten terugkeren naar zijn basis. Die is geheim, maar ligt vermoedelijk in Roemenië.

Russisch toestel bijna zelf neergestort

‘Roekeloos’, noemen de VS de manoeuvres van de Russische piloten, en ook ‘onveilig en onprofessioneel’. Het Russische toestel was bij de actie bijna zelf neergestort. Volgens Washington hebben Russische piloten de afgelopen tijd regelmatig gevaarlijke capriolen uitgehaald, maar dat een drone - kosten: 30 miljoen dollar - daarbij verloren is gegaan is uniek. Amerikaanse militairen hebben het incident kunnen volgen op videobeelden van de drone, maar die beelden zijn niet vrijgegeven.

De Russen presenteerden woensdag een andere lezing van het incident, dat zij een Amerikaanse ‘provocatie’ noemen. Volgens het Russische ministerie van defensie heeft er geen botsing plaatsgevonden met de drone, maar is die vanzelf neergestort door een ‘scherpe manoeuvre’. De drone zou opgemerkt zijn toen die met uitgeschakelde transponders ter hoogte van de Krim vloog. Het toestel zou ‘opzettelijk en provocerend’ richting Russisch grondgebied zijn gevlogen. ‘De onacceptabele activiteit van het Amerikaanse leger vlakbij onze grenzen is een reden tot zorg’, aldus een verklaring van het Russische ministerie.

Verkenningsvluchten boven internationale wateren

Volgens de Amerikaanse generaal James B. Hecker, verantwoordelijk voor luchtmachtoperaties in het gebied, voerde de drone een ‘routinevlucht’ uit. De VS steken niet onder stoelen of banken dat ze verkenningsvluchten uitvoeren, boven Navo-grondgebied of internationale wateren. De drones vergaren, evenals spionagevliegtuigen en satellieten, informatie die Oekraïene kan gebruiken tegen het Russische bezettingsleger.

De MQ9 Reaperdrone, waarvan de Amerikaanse luchtmacht er zo’n driehonderd in bezit heeft, is uitgerust met camera’s en laserapparatuur. Daarmee kan het doelen aanwijzen voor precisiebombardementen, bijvoorbeeld met Himars-raketinstallaties waarover Oekraïne beschikt. Ook kan deze drone worden gebruikt voor het afluisteren van (Russische) communicatie. Desgewenst kan de drone ook zelf raketten afvuren, maar de VS verrichten dergelijke krijgshandelingen niet zelf in de strijd tussen Rusland en Oekraïne.

Het Amerikaanse ministerie van defensie laat in het midden of de drone bewapend was, en ook waar precies het toestel in zee is gestort.

Berging wordt moeilijk

Nikolai Patroesjev, rechterhand van president Poetin en baas van de Russische Veiligheidsraad, zegt dat zijn land moet proberen de drone te bergen. “We zullen er zeker aan werken”, zei hij.

Berging zal voor de VS heel moeilijk worden, omdat de Amerikaanse vloot niet in de Zwarte Zee aanwezig is. Volgens het Witte Huis is de drone mogelijk terechtgekomen in een te diep gedeelte van de Zwarte Zee om hem te kunnen ophalen. Een woordvoerder zei dat Rusland dankzij voorzorgsmaatregelen maar beperkt informatie uit de kapotte drone kan halen. De vrees dat de Amerikaanse technologie in Russische handen kan vallen is voor Washington een belangrijke reden om Oekraïne geen geavanceerde drones te leveren, hoewel Kiev die graag zou willen hebben.

Washington neemt het incident hoog op, maar ook weer niet te hoog. Amerikaanse autoriteiten verwijten individuele Russische piloten weliswaar de drone te hebben dwarsgezeten, maar ze noemen het voorval toch vooral een ongeluk, eerder dan een opzettelijke aanval. De Russische toestellen hebben kennelijk ook geen wapens ingezet. In een verklaring wijt het Amerikaanse commando over de in Europa gelegerde troepen de botsing aan ‘onprofessioneel’, ‘incompetent’ en ‘agressief’ gedrag van Russische piloten, ‘dat kan leiden tot misrekeningen en onbedoelde escalatie’.

“Dit zou gewoon slechte vliegkunst, slechte professionaliteit kunnen zijn”, zo suste ook de Amerikaanse generaal Philip Breedlove, oud-opperbevelhebber van de Navo, in de Washington Post.

Lees ook:

Navo de-escaleert snel na raketinslag in Polen

De raketinslag dinsdagavond was geen aanval op Polen. Maar de crisissituatie herinnerde de wereld er wel nog eens aan hoe groot de risico’s zijn van Ruslands oorlog tegen Oekraïne.