Als de Libanese rechter Tarek Bitar zich ergens in vastbijt, laat hij niet zomaar los

Iedereen in Libanon kent Tarek Bitar. De 49-jarige onderzoeksrechter is het gezicht van de meest politiek beladen rechtszaak sinds het onderzoek naar de moord op premier Rafic Hariri in 2005; het onderzoek naar de explosie in de haven van Beiroet tweeënhalf jaar geleden.

Sindsdien ploetert Bitar voort om iets van gerechtigheid te krijgen voor de nabestaanden van de zeker 220 personen die bij de ramp omkwamen. Vooralsnog met weinig succes.

De explosie werd veroorzaakt door 2750 ton ammoniumnitraat dat op onveilige wijze was opgeslagen. Waarschijnlijk wisten sommige politici en hoge ambtenaren dat de stof in de haven lag, maar tot nu toe is niemand uit de politieke top verantwoordelijk gehouden.

Doordat politici het onderzoek dwarsbomen, lag het meer dan een jaar stil, maar deze week kondigde Bitar aan juridische gronden te hebben gevonden waarmee hij toch weer aan de slag kan. Hij pakte de draad snel weer op en niet veel later werd bekend dat hij oud-premier Hassan Diab heeft aangeklaagd wegens doodslag.

Prompt is hij ook zelf aangeklaagd

Ook heeft hij de openbaar aanklager van Libanon, Ghassan Oueidat, aangeklaagd wegens zijn optreden rondom de explosie. Oueidat kwam al snel met een tegenreactie: woensdag werd bekend dat hij op zijn beurt Bitar aanklaagt, hem een reisverbod oplegt en dat hij alle vastgehouden verdachten in de zaak heeft vrijgelaten. Ook zegt hij dat de zaak niet hervat mag worden. Bitar laat weten gewoon met het onderzoek door te gaan.

Dat Bitar met tegenstand te maken krijgt, is voor hem niet nieuw. Hoewel hij voor veel nabestaanden van de explosie de laatste hoop is op enige gerechtigheid, is hij voor Libanons bestuurlijke elite een luis in de pels. In een land waar de politieke en ambtelijke top – afhankelijk van sekte en politieke kleur – een diepgewortelde cultuur van vriendjespolitiek in stand houdt, is Bitar een bedreiging. Hij richt zijn pijlen op het systeem, en lijkt niet gevoelig voor omkoping of intimidatie.

Volgens bekenden heeft hij geen banden met een politieke partij en slaat hij geregeld uitnodigingen voor etentjes en bijeenkomsten af, om elke schijn van partijdigheid te voorkomen. Ook laat hij zich amper zien bij publieke bijeenkomsten en praat hij bijna nooit met de media. De rechter lijkt sowieso niet van de schijnwerpers te houden; toen bekend werd dat hij het onderzoek zou leiden, lukte het veel Libanese media maar moeilijk om een foto van hem te vinden.

Libanezen zijn geschokt door zijn durf

Bitar groeide op in een groot katholiek gezin, in een dorpje in de noordelijke provincie Akkar. Toen hij zijn rechtendiploma op zak had, maakte hij snel carrière. Na jaren als officier van justitie en strafrechter in het noorden werd hij in 2017 benoemd tot het hoofd van het strafhof in Beiroet.

Volgens collega’s had hij altijd al een reputatie van een integer man. Sommigen staan nu wel te kijken van hoe hij het als een soort eenmansshow opneemt tegen een politieke elite die niet van plan is om ook maar enige verantwoording af te leggen. “Mensen zijn geschokt door zijn durf. Zo iemand als hij hebben we bij het paleis van justitie nog nooit gezien”, vertelt een collega van Bitar aan persbureau AFP. Anoniem, want de kwestie-Bitar ligt erg gevoelig in het land.

Eind 2021 liep een protest waarbij de sjiitische partijen Hezbollah en Amal opriepen Bitar te ontslaan uit op dodelijke vuurgevechten middenin Beiroet. De rechter zelf staat, met zijn vrouw en twee kinderen, onder constante bescherming.

In een van zijn zeldzame interviews, met de Libanese krant L’Orient-Le Jour twee jaar geleden, liet hij weten het onderzoek naar de explosie als ‘heilig’ te zien. “Onze verantwoordelijk naar de slachtoffers is om de waarheid boven tafel te krijgen”, vertelde hij. “Niets zal mij tegenhouden.”

Lees ook:

Twee jaar na de explosie in Beiroet is er nog altijd geen gerechtigheid

Nabestaanden van de rampzalige explosie in de haven van Beiroet richten zich nu wanhopig tot de VN-Mensenrechtenraad. ’Dit is geen Libanese kwestie, maar een internationale kwestie.’

Zes doden en tientallen gewonden bij hevigste gevechten in Beiroet in jaren

Een demonstratie georganiseerd door de sjiitische partijen Hezbollah en Amal ontaardde donderdag in de ergste sektarische geweldsuitbarsting in Libanon in jaren.