Agressieve ‘waarnemers’ schrikken Amerikaanse kiezers en stemmentellers af

Wat deden twee gewapende mannen met maskers en kogelvrije vesten bij het stembureau van Mesa in Arizona? De zuiverheid van de Amerikaanse verkiezingen bewaken, vonden ze zelf. Met name als het ging om poststemmen die kiezers daar alvast in een brievenbus konden stoppen. Maar de autoriteiten vonden dat ze dergelijke vroege kiezers juist aan het afschrikken waren en liet hen door de politie wegsturen.

De totaal tegenovergestelde kijk van de Republikeinse en de Democratische partij op de presidentsverkiezingen van 2020 vertaalt zich bij de nu lopende verkiezingen voor het Congres in even scherpe meningsverschillen over hoe het er bij het stemmen aan toe moet gaan.

Veel Republikeinen geloven in de bewering van Donald Trump dat de overwinning hem destijds met vals spel door de neus geboord is. Op basis daarvan heeft hun partij, zegt ze zelf, duizenden mensen gerekruteerd en getraind om stembusfraude op te sporen. Volgens de Democraten komen de activiteiten van die vrijwilligers neer op intimidatie van kiezers.

‘Muilezels’

De stembussen op straat zijn voor de Republikeinen een geliefd doelwit. Een op niets gebaseerde theorie, bekend geworden door de documentaire 2000 Mules, zegt dat in 2020 in Arizona zoveel ‘muilezels’ oftewel koeriers daar vele malen langskwamen om er onopvallend valse stembiljetten in te stoppen, tegen een beloning van 10 dollar per keer. Om dergelijke koeriers te betrappen maakten Republikeinse vrijwilligers in Phoenix in Arizona afgelopen week video-opnamen van stemmende burgers, en volgden ze hun auto’s een tijdje. Het leidde tot een aangifte wegens kiezersintimidatie.

Dat misdrijf heeft in de VS oude papieren. De eerste wetten die het strafbaar maken, werden aangenomen omdat na de Burgeroorlog, toen zwarte Amerikanen hun burgerrechten kregen, groepen als de Ku Klux Klan zich bij de stembureaus posteerden om zwarte kiezers af te schrikken.

Een soortgelijke actie jaren later bracht de Republikeinse Partij in juridische problemen. In New Jersey had die zwarte kiezers brieven gestuurd, waarin werd gewezen op de zware straffen die staan op illegaal stemmen. De partij had daarnaast geregeld dat gewapende politiemensen in hun vrije tijd gingen posten bij stembureaus in zwarte wijken. Het gevolg was dat de partij in 1982 een landelijk verbod kreeg om zich in detail te bemoeien met het verloop van de verkiezingen, bijvoorbeeld door waarnemers naar stembureaus te sturen. Pas bij de verkiezingen in 2018 mocht het weer.

Agressieve waarnemers

De Democraten vrezen dat die waarnemers zich ook dit jaar agressief zullen opstellen. Ze kunnen het kiesrecht van individuele kiezers in twijfel trekken, bijvoorbeeld omdat die eigenlijk in een andere staat zouden wonen. En ze kunnen eisen dat poststemmen worden afgewezen, bijvoorbeeld omdat een handtekening niet precies overeenkomt met de krabbel die is gezet toen de kiezer zich registreerde.

Door zulke acties kan de stemmenverhouding worden beïnvloed. In sommige stembureaus komen meer Republikeinse stemmen binnen, in andere meer Democratische. En Democraten stemmen vaker per post.

De Republikeinen worden bij hun pogingen om met de neus op het verkiezingsproces te staan in veel staten geholpen door veranderde regels, die zijn aangenomen door Republikeinse meerderheden daar. In Florida mogen partijen bijvoorbeeld bij het tellen van de stemmen één waarnemer posteren voor elke kandidaat op het stembiljet, waardoor het op het stembureau heel vol kan worden. Er geldt in die staat ook geen minimum afstand meer die de waarnemers moeten houden van de tellers.

Zelfs een Republikeinse senator in Florida, Jeff Brandes, vond dat wel heel ver gaan: “Ik denk niet dat we tribunes moeten bouwen, of met rekstokken moeten komen waar een waarnemer dan ondersteboven aan kan hangen om te zorgen dat het hele proces transparant is.”