Aardbevingsbestendig bouwen? De Turkse regering kneep een oogje dicht

De Turkse regering trof voorbereidingen voor een aardbeving, maar kneep regelmatig een oogje dicht als de veiligheidsvoorschriften niet nageleefd werden.

De meeste aandacht in Turkije gaat uit naar het vinden en redden van de slachtoffers van de aardbeving, maar ondertussen zwelt de kritiek aan op het Turkse bouwbeleid. Bij de ramp stortten veel nieuwe gebouwen als kaartenhuizen in elkaar, terwijl al sinds de laatste grote aardbeving van 1999 strenge voorschriften gelden voor de bouw van nieuwe woningen. Die voorschriften moesten er juist voor zorgen dat gebouwen bestand zouden zijn tegen een nieuwe aardbeving. Nu het Turkse dodental van de laatste beving in rap tempo het getal nadert van die in 1999 (toen zo’n 18.000), nemen de verwijten aan de regering toe.

Turkije zal altijd kwetsbaar zijn voor aardbevingen omdat in het land meerdere tektonische platen elkaar treffen. Precies omdat er chronisch gevaar dreigt van een aardbeving, treft de Turkse regering regelmatig nieuwe veiligheidsmaatregelen voor de bouw. De laatste keer dat de wetgeving hiervoor werd aangescherpt was in 2018. Nieuwe gebouwen moesten worden voorzien van hoogwaardig cement, versterkt met metalen buizen. Met het aanbrengen van pilaren en balklagen zouden de schokken van aardbevingen kunnen worden opvangen. Oudere gebouwen zouden versterkt worden in aardbevingsgebieden. De strengere bouwvoorschriften werden in de praktijk vaak niet opgevolgd.

Vorig jaar trok de Turkse vakbond van ingenieurs en architecten nog aan de bel. Die concludeerde dat Turkije niet voorbereid was op een nieuwe aardbeving. Volgens de vakbond was het toezicht op naleving van de bouwvoorschriften een papieren tijger. Ze drong erop aan dat “het ontwerp, de bouw en inspectieprocedures op een correcte en grondige wijze plaatsvinden om zo de veiligheid van gebouwen bij aardbevingen te garanderen.”

Bouwontheffingen

De politiek gedoogde de gebrekkige naleving. De Turkse overheid gaf in totaal zo’n 75.000 bouwontheffingen af in het getroffen zuiden van het land – zo hoefde er geen toeslag te worden betaald voor gebouwen die niet voldeden aan de veiligheidseisen. Met de ontheffingen zou worden voorkomen dat burgers de dupe werden van bouwvertragingen, administratieve boetes en strafzaken, of dat zij uit hun huizen zouden worden gezet.

Volgens de BBC worden deze ontheffingen sinds de jaren zestig afgegeven in golven, waarvan de meest recente in 2018. Een aantal dagen voor de aardbeving meldden Turkse media dat het parlement zich zou buigen over een nieuwe ‘bouwamnestie’.

De Amerikaans-Japanse ingenieur Kit Miyamoto, die samen met een aantal van zijn collega’s onderweg is naar Turkije, zei dinsdag in een interview met de Amerikaanse radiozender NPR dat hij grote zorgen heeft over het woon- en bouwbeleid, en met name over de oudere gebouwen. “Alles wat vóór 2000 is gebouwd, kan als zeer gevaarlijk worden beschouwd”, aldus Miyamoto. Hoewel de bouwvoorschriften in het land volgens hem robuust zijn, zorgt het gebrek aan naleving ervoor dat ook de nieuwe gebouwen onveilig zijn.

Solide fundamenten

De BBC bracht een aantal recent opgeleverde gebouwen in kaart die ondanks de strengere bouwvoorschriften zijn ingestort bij de laatste aardbeving. Een gebouw in de stad Malatya dat nu volledig in puin ligt zou volgens een advertentie van destijds zijn ‘voltooid in overeenstemming met de laatste aardbevingsvoorschriften’. De BBC vond andere voorbeelden van recente gebouwen die zijn ingestort, maar die bij de oplevering ervan werden aangeprezen vanwege hun solide fundamenten.

President Recep Tayyip Erdogan en zijn AK-partij verkeren nu in een lastige positie, want zij zullen zich mogelijk moeten verantwoorden voor hun bouwbeleid, terwijl de verkiezingen al in mei zijn. Daarnaast moet de regering er voor zorgen dat de slachtoffers zo snel mogelijk weer gehuisvest worden. Het lijkt erop dat de regering moet kiezen tussen veiligheid en huisvesting. Erdogan beloofde donderdag tijdens zijn tweede bezoek aan de getroffen regio dat de wederopbouw slechts een jaar zal duren.

Lees ook:

Waarom niet alle gebouwen aardbevingsbestendig zijn

Aardbevingsbestendig bouwen, hoe doe je dat? En gebeurde dat in Turkije? Volgens deskundige Ihsan Bal is de aandacht voor verstevigd bouwen na de laatste klap in 1999 verslapt.

Geologen wisten dat de opgebouwde spanning in Turkije een keer vrij moest komen

Geologisch zit Turkije in de tang van Eurazië en de Arabische aardplaat. Een jarenlang opgebouwde spanning kwam maandag vrij.