Zorginstituut: hartpatiënten krijgen te snel een defibrillator

Veel patiënten die een defibrillator (een apparaat dat het hart een schokje geeft) krijgen, hebben geen ernstige hartritmestoornis. Dat is zorgwekkend omdat er een risico is op complicaties, stelt het Zorginstituut donderdag in een ‘verbetersignalement’.

Elk jaar krijgen zesduizend patiënten een Implanteerbare Cardioverter-Defibrilllator (ICD), een middel ter preventie van een hartstilstand. Daarvan zouden, zo stelt het Zorginstituut, er 1200 overbodig zijn. Wanneer cardiologen die niet zouden plaatsen, scheelt dat jaarlijks 20 miljoen euro.

Maar daar is een verschil van inzicht over, zegt Joan Meeder, cardioloog en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC). Hij leverde ook bijdragen aan het verbetersignalement van het Zorginstituut. Zowel cardiologen als het instituut vinden dat er beter gekeken moet worden wanneer een cardioloog een ICD moet plaatsen, maar “de stelligheid van het Zorginstituut is volgens ons wat te groot”, denkt Meeder.

Het Zorginstituut stelt dat vooral patiënten met aandoeningen aan de hartspier, zoals genetische fouten of een te dikke hartspier, te snel een ICD geplaatst krijgen. Volgens het instituut blijkt uit literatuuronderzoek dat deze groep niet een langere levensverwachting heeft na het plaatsen van een ICD. Cardiologen kunnen deze mensen beter behandelen met medicatie, vindt het zorginstituut. Daarbij zouden cardiologen niet eerlijk zijn over de risico’s van de ICD’s: op enkele ziekenhuiswebsites staat een complicatie-cijfer van ongeveer 1 procent, terwijl bij ruim 8 procent van de patiënten sprake is van een ernstige complicatie. Tenslotte zou het ICD’s, en dus geld, schelen wanneer patiënten zélf beslissen geen apparaatje te laten zetten.

De ultieme complicatie is een hartstilstand

“Het klopt dat er op sommige websites van individuele ziekenhuizen onvoldoende voorlichting staat”, reageert Meeder. “Dat zien wij ook, en daar gaan we aan werken.” Maar, voegt hij eraan toe: voor het plaatsen van een ICD heeft een patiënt veel gesprekken met artsen, waarbij alle risico’s doorgenomen worden. Daarnaast is er volgens de arts een definitieverschil tussen het Zorginstituut en de cardiologen over wat ernstige complicaties zijn. “Zo’n apparaat wordt met een draad bevestigd aan het hart. Die draad kan breken, maar dat zorgt niet meteen voor een levensbedreigende situatie en is meestal goed te herstellen. Deze hersteloperatie is naar voor de patiënt, maar kent geen ernstig risico. Zeker als je bedenkt dat de ultieme complicatie van het niet plaatsen van een ICD een acute hartstilstand is.”

Met dat gevaar in het achterhoofd gaat een dokter in gesprek met de patiënt, legt Meeder uit. Daarom moet het plaatsen van een ICD altijd een gedeelde beslissing zijn. “De patiënten die nu ter discussie staan, vormen een heterogene groep die vraagt om individuele passende zorg.”

Volgens Meeder is het niet zo dat veel cardiologen in het verleden onterecht een ICD hebben geplaatst, maar moet er in de toekomst wel beter gekeken worden naar zulke ingrepen. “De wetenschap ontwikkelt zich altijd en uit nieuw onderzoek blijkt dat er een groep patiënten is die minder baat heeft bij een ICD. Het is goed als we de richtlijnen gaan herzien.” Daarom publiceren de cardiologen binnen nu en een maand een nieuwe richtlijn. Deze is strenger dan de Europese richtlijn, waar ook al een terughoudende omgang met het plaatsen van ICD’s werd geadviseerd.

Lees ook:

Het mannenlichaam is de norm, dus kampen vrouwen onnodig lang met medische klachten

Vrouwen kampen onnodig lang met niet verklaarde medische klachten. Diagnoses worden over het hoofd gezien, stelt stichting Voices For Women, omdat de wetenschap het mannenlichaam als norm neemt.