Zijn nicotinezakjes de nieuwe sigaret?

Nicotinezakjes zijn al jaren populair in Scandinavië. Daar worden ze snus genoemd en liggen ze gewoon in de supermarkt. Vooral Zweden is grootverbruiker van snus. De zakjes zijn voornamelijk populair onder jongeren en in Noorwegen zou het gebruik van sigaretten zijn verschoven naar snus en nicotinezakjes.

In echte snus zit gestoomde tabak met toevoegingen, maar vanwege de wetgeving is snus met tabak verboden in Nederland. De Nederlandse gebruiker moet het dus doen met alleen poeder waaraan nicotine is toegevoegd in het zakje. Dat wordt in de mond, bijvoorbeeld onder de bovenlip, gestopt. Hierdoor krijg je via het slijmvlies en speeksel een shot nicotine binnen.

Het aantal Nederlanders dat de nicotinezakjes ooit heeft gebruikt, is volgens het RIVM nu nog laag: 0,6 procent van de bevolking, 0,3 procent onder 13- tot 17-jarigen en 1,3 procent onder 18- tot 24-jarigen. Toch worden de nicotinezakjes steeds populairder, stelt het instituut, dat wijst op de gezondheidsrisico’s ervan en het kabinet adviseert het gebruik ervan te ontmoedigen. Strengere regelgeving en voorlichting zouden daarbij moeten helpen.

‘Je hoeft niet meer naar buiten’

Joris (25) is twee jaar geleden gestopt met roken en overgestapt op snus. “Ik vind het een goed alternatief voor roken. Ik heb niet meer het gevoel alsof ik elke keer een asbak leeg lik. Bovendien kun je het overal gebruiken, ook in de kroeg of op werk, en je hoeft niet meer naar buiten.”

Joris gebruikt zo’n twee á drie zakjes per dag, waar hij eerst zeven tot tien sigaretten rookte. “Je kunt de zakjes krijgen bij sommige tabakszaken of tankstations, ik bestel ze via een webshop. Mijn voornaamste reden om het te gebruiken – naast de geur – is dat er minder schadelijke stoffen inzitten dan in een sigaret. Je krijgt nog steeds wel nicotine binnen, maar alles is tegenwoordig wel schadelijk.”

Het RIVM benadrukt echter dat de nicotine zelf ook schadelijk en verslavend is. “Nicotinezakjes kunnen een nicotineverslaving opwekken en in stand houden”, waarschuwt het instituut. Bovendien zou het gebruik van de zakjes diverse klachten kunnen veroorzaken: irritatie in de keel, mond- en maagklachten, misselijkheid en duizeligheid.

Bakjes snus op Instagramfoto’s van André Hazes

Riny van den Berg, eigenaar van webshop The Snus Company, verkoopt sinds negen maanden snus en noemt de waarschuwing van het RIVM overdreven. Hij zag de vraag naar snusproducten de laatste tijd elke maand verdubbelen. Hoe dat komt, weet hij niet. “Het is niet dat het wordt gepromoot of dat veel influencers het gebruiken. Wel gebruiken sommige voetballers op hoog niveau het en ook bij André Hazes zie je op veel van zijn Instagramfoto’s wel ergens een bakje op tafel staan.”

De nicotinezakjes zijn overal te gebruiken, ook op plaatsen waar roken verboden is. Mensen in de omgeving hebben geen last van rooklucht. Bovendien zijn ze, in tegenstelling tot tabaksproducten, in veel smaakjes beschikbaar. Van de gebruikers is 48 procent een roker of ex-roker. Van den Berg: “Mensen gebruiken het vooral als vervanger voor de nicotinebehoefte. Snus is beter dan roken, er zitten niet echt risico’s aan. Je krijgt veel minder schadelijke stoffen binnen want er zit geen tabak en teer in en er vindt geen verbranding plaats.”

Volgens verslavingszorginstelling Jellinek zitten er in snus nog steeds 28 kankerverwekkende stoffen, waardoor er mogelijk een verhoogde kans is op mond- en neuskanker. Het is in principe dus geen ‘veilig’ alternatief voor roken, aldus het instituut. “Er valt echter wel een grote gezondheidswinst te verwachten als rokers massaal zouden overstappen op snus vanwege het gebrek aan verbrandingsproducten die de longen aantasten.” Toch ziet Jellinek snus niet graag gepropageerd, uit angst dat jongeren via snus makkelijker de overstap naar roken maken.

De achternaam van Joris is bij de redactie bekend

Lees ook:

Opinie: Verkoop van tabak verder aan banden leggen levert veel op

Voor tabaksverkoop zou de overheid een vergunning moeten instellen. Wetenschappelijk onderzoek bewijst dat dit een ‘rookvrije generatie’ sneller dichterbij kan brengen, aldus Mirte Kuipers, onderzoeker bij Amsterdam UMC, en Marc Willemsen, verbonden aan het Trimbos-Instituut.