Zeven vuilniszakken afval per dag voor iedere ic-patiënt: ‘Dat kan minder’

Het begon met een onderzoek naar materiaalstromen op de intensive care-afdeling in het Rotterdamse Erasmus MC. Sindsdien waart een ‘groen virus’ door Rotterdamse ziekenhuizen. Die verenigden zich inmiddels in een poging om samen verspilling aan te pakken.

“Kijk, dit bedoel ik nou”, zegt Nicole Hunfeld. Als ze een blauwe plastic wegwerphandschoen – essentieel op de intensive care – uit een doos wil pakken, komen er gelijk een stuk of acht mee. “Ze zitten als een bal erin gepropt. Je hebt haast, ze vallen op de grond en je kunt ze niet meer gebruiken. We gebruiken zo per patiënt één doos per dag, zo’n verspilling!”

Niet meer slepen naar de vuilnisbak

Bij een blok met vier lades trekt ze er een open: stapels naaldjes, gaasjes, spuiten, beademingstussenstukken, slangetjes. “Het standaardassortiment voor één ic-patiënt in een dag. We hadden de regel dat alles wat in deze lades lag weg moest, als de patiënt ontslagen werd. Dus vier lades vol, ongebruikt in de prullenbak. Dat is negen kilo afval, los van de financiële waarde.

Toen heb ik gevraagd aan de infectiepreventie hier in het ziekenhuis: wat is de achtergrond van deze regel, kunnen we dit veranderen? Ze hebben het onderzocht en het hoeft bij het merendeel van de patiënten niet. Dan heb je ineens gewoon megaveel spullen die je niet meer hoeft weg te gooien. Je bent anders de hele tijd aan het slepen naar de vuilnisbak. Dat moet en kan dus anders.”

Hunfeld is projectleider groene ic in het Erasmus MC in Rotterdam. Die stad heeft als eerste in Nederland in 2019 een klimaatakkoord opgesteld met meer dan honderd bedrijven en instellingen, met de bedoeling om Rotterdam klimaatneutraal te maken. Vorig jaar sloten alle ziekenhuizen uit de stad zich aan bij het Rotterdamse Klimaatakkoord. Ze verenigden zich aan de klimaattafel Gezondheidszorg, waar een van de doelen is minder afval te produceren. 80 procent van de CO₂-uitstoot van ziekenhuizen wordt veroorzaakt door de verwerking van medisch afval. Per jaar produceren operatiekamers daar zo’n 1,3 miljoen kilo van.

Ziekenhuizen delen massaal kennis

“Hier op de ic is dat per patiënt zeven vuilniszakken afval per dag”, rekent Hunfeld voor. “Die data hebben we uit het onderzoek dat we hier op de ic in 2019 hebben gedaan naar hoe vervuilend deze is. Om te verduurzamen richtten we in 2020 een Green Team op. Mensen schrokken van het milieueffect, vanuit andere afdelingen en ziekenhuizen kwam toen de vraag: willen jullie delen wat jullie doen? Dat is enorm gaan leven. Inmiddels zijn er meer dan dertig Green Teams hier en ze zijn er ook landelijk.”

Het groene virus heeft zich ook verspreid naar de andere ziekenhuizen in de stad. Waar mogelijk proberen ze samen te werken. Tot groot genoegen van Hunfeld. “Meestal merk je dat ziekenhuizen kennis bij zich houden, maar op dit onderwerp is iedereen massaal kennis aan het delen. We spreken erover om terug te gaan naar wasbare jassen, want we hebben nu allemaal wegwerpjassen. We vergelijken onze mobiliteitsplannen en afvalverwerkers. Het Maasstad Ziekenhuis heeft uitgezocht hoe we doeken voor op de operatiekamer kunnen recyclen. Dat is overgenomen door andere ziekenhuizen.”

Juichen als er weer iets gerecycled kan worden

Volgens Hunfeld zit de grootste uitdaging in een verandering van gedrag. Ze pakt er een grote plastic zak bij. “Deze zit om een dialysezak, als bescherming tegen bacteriën. Van verpleegkundigen hoorden we: we storen ons eraan dat we die goede verpakking weggooien. Dus wij hebben onze afvalverwerker laten onderzoeken wat voor plastic dat is. Ik kreeg terug: het is heel mooi polypropyleen, waar we wel wat mee kunnen. Dan zit ik bijna te juichen, want dan denk ik: yes, we kunnen weer om, een aparte afvalstroom voor recycling.” Hunfeld wijst op de twee aparte zakken in het afvalhok van de afdeling: één voor zacht plastic en één voor dialyse-omzakken.

Om het handschoeneneuvel op te lossen werkt ze veel samen met de TU Delft: een studente ontwikkelde verschillende prototype dozen, die door de ic-verpleegkundigen in hun koffiepauze zijn getest. Er wordt nu gekeken hoe de doos in de markt kan worden gezet.

Een drukzak voor een infuus – die niet in contact komt met de patiënt – werd voorheen na eenmalig gebruik weggegooid. En nu? “Gewoon poetsen.”

Lees ook:

Ziekenhuismedewerkers zijn het zat: stakingen in meer dan vijftig ziekenhuizen

Het geduld van de bonden is op. In ruim vijftig ziekenhuizen komen half maart stakingen, omdat werkgevers niet aan de looneisen willen voldoen.