Yezidische activist Wahhab Hassoo: ‘Hoeveel nooit meers gaan er nog komen?’

Deze week stond voor het eerst iemand in Nederland terecht voor een misdrijf gepleegd tegen de yezidi’s. Activist Wahhab Hassoo blikt terug. ‘Mensen zijn niet kwaadaardig, maar wel in staat tot monsterlijke dingen.’

Wahhab Hassoo (27), directeur van stichting NL Helpt Yezidi’s, dacht deze week veel aan de Joods-Duitse filosofe Hannah Arendts en haar theorie over het kwaad. Vooral tijdens de rechtszaak tegen een Nederlandse vrouw die ervan is beschuldigd een yezidisch meisje tot slaaf te hebben gemaakt. “Arendt zegt dat mensen niet kwaadaardig zijn”, zegt Hassoo. “Zelfs niet als ze anderen vermoorden. Het gevaar zit ’m volgens haar niet in dat er monsterlijke mensen bestaan, maar dat gewone mensen in staat zijn tot monsterlijke dingen.”

‘Vertel aan niemand dat je Yezidi bent’

Hassoo zat samen met enkele andere yezidi-activisten in de rechtszaal. Hij had het bloedheet, en dacht veel aan zijn nicht en zijn tante die ook tot slaaf zijn gemaakt. Hij wil geloven dat mensen geen duivels zijn. Dat IS-strijders werden gehersenspoeld, waardoor het kalifaat voor hen een utopie was. Maar tegelijk bleef hij denken: hoe kan iemand naar het kalifaat vertrekken en anderen zo ontmenselijken?

De yezidi’s zijn een Koerdisch volk met een spiritueel geloof dat vooral in Irak, Syrië, Turkije en Iran leeft. Eeuwenlang worden ze al opgejaagd, vervolgd en afgeslacht. “Het enge is dat je dan het gevoel internaliseert dat je als volk niet mag bestaan”, zegt Hassoo. “En dat het moeilijk is om mensen te vertrouwen. Vroeger zeiden mijn ouders altijd: ‘Vertel aan niemand dat je yezidi bent, want je weet nooit wat er met die informatie gebeurt’.”

Lesgeven over genocide

Hassoo vluchtte met zijn familie in 2012 naar Nederland. Nu volgt hij een master politieke wetenschappen en ziet het als zijn taak om het verhaal van zijn volk aan zoveel mogelijk mensen te vertellen. Dat doet hij in de media, als activist, en door samen met een nabestaande van een Westerbork-overlever op scholen les te geven over genocide.

“Ik voel veel verbinding met de Joden”, zegt hij. “Zij weten ook hoe het is om niet te mogen bestaan. Sommigen zeggen dat ik IS niet mag vergelijken met de nazi’s, dat het te politiek is, maar ik zie veel overeenkomsten.” Hij is even stil en kijkt recht voor zich uit. “Na de Tweede Wereldoorlog zeiden we: nooit meer. Maar hoeveel nooit meers gaan er nog komen?”

Zijn ‘nooit meer’ was in 2014, toen de IS-strijders yezidi’s massaal deporteerden en uitmoordden vanwege hun ‘duivelse geloof’. Later erkenden de Verenigde Naties dat als genocide. Duizenden mannen zijn vermoord, minderjarigen ontvoerd en gebruikt als kindsoldaten. Vrouwen zijn tot slaaf gemaakt en verhandeld op fysieke of digitale markten. Er waren zelfs Telegramkanalen waar je een tot slaaf gemaakte yezidi-vrouw kon kopen.

‘Het slachtoffer is niet veilig terwijl de bruiden dat wel zijn’

Volgens het Openbaar Ministerie (OM) overkwam het ook Z., een jonge yezidi-vrouw die in 2015 door de Nederlandse Hasna A. (31) als slaaf werd gehouden in de Syrische stad Raqqa. “Toen dat stukje voorgelezen werd, bleef ik maar voor me zien hoe mijn tante het gehad moest hebben”, zegt Hassoo.

Het slachtoffer bleef afgelopen dinsdag uit veiligheidsoverwegingen anoniem. Ze zit in een kamp in Noord-Irak, heeft geen recht op een visum en verdedigt zichzelf via schrift. “Het is cru dat Z. er niet was,” zegt Hassoo. “Z. is niet veilig, terwijl de IS-bruiden dat wel zijn. Zij wilden per se in Nederland berecht worden, omdat ze zichzelf dan konden verdedigen. Maar deze week waren ze er niet. Het voelde alsof ze ons uitlachten.”

Eigenlijk zou er een internationaal tribunaal moeten komen in Irak, vindt de student. Zo is er meer erkenning voor het leed van zijn volk en een tribunaal zou ervoor zorgen dat yezidi-slachtoffers zichzelf kunnen verdedigen. “Dan is er meer bewijs en op die manier kunnen vrouwen zelf hun verhaal doen.”

Lees ook:

‘Teruggehaalde vrouw uit IS-kamp had yezidi-vrouw als slaaf’

Het Openbaar Ministerie verdenkt een Nederlandse vrouw van slavernij. Ze zou een yezidi-vrouw als slaaf hebben gehouden in Syrië.