Wie zich misdraagt in een café of nachtclub komt weer op de zwarte lijst

De zwarte lijst voor overlastgevers in de horeca is terug van weggeweest. Wie een wapen gebruikt, iemand mishandelt of aanrandt, kan binnenkort weer een ontzegging krijgen voor alle horecazaken in een uitgaanszone. 137 ondernemers in zeven horecagebieden, waaronder Haarlem, Zwolle en Amersfoort, hebben van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) een nieuwe vergunning gekregen die voldoet aan de strengere privacywetgeving.

Jarenlang gebruikten horecaondernemers zwarte lijsten om overlastgevers te weren. Iemand die in één kroeg over de schreef ging, kon maximaal vijf jaar nergens meer naar binnen in een uitgaansgebied. De privacy van raddraaiers bleek onvoldoende gewaarborgd sinds de invoering van de nieuwe privacywet (avg) in 2018. Behalve privacybezwaren gingen ondernemers nat bij de rechter omdat zij de ‘collectieve horecaontzegging’ soms onterecht of te rigoureus inzetten.

Ontzegging voor twee jaar

De privacywaakhond heeft nu een nieuw modelprotocol van Koninklijke Horeca Nederland (KHN) goedgekeurd. Op basis daarvan kunnen ondernemers gezamenlijk een vergunning aanvragen na overleg met de politie en gemeente. Met die vergunning mogen ondernemers een zwarte lijst aanleggen met foto’s en persoonsgegevens van overlastgevers. “Dit is een heel belangrijk instrument en bewezen effectief”, zegt de Amsterdamse regiomanager Eveline Doornhegge van branchevereniging KHN. “Het werkt preventief tegen allerlei vormen van overlast.”

Ondernemers in tientallen horecagebieden zijn geïnteresseerd in de nieuwe aanpak, schat de branchevereniging. Hoewel minstens zeven steden zo’n nieuwe vergunning binnen hebben, is het wachten op een nieuwe beveiligde database. Daarin kan een beheerder straks in opdracht van de ondernemer overlastgevers registreren zonder tussenkomst van de politie. KHN werkt hard aan dit nieuwe registratiesysteem voor ontzeggingen en wil het “zo snel mogelijk” introduceren, zegt een woordvoerder.

Verbetering op gebied van privacy

Het nieuwe model waarborgt de privacy beter dan de oude variant en is uitgebreid getoetst door de AP. Zo zijn aanvullende eisen gesteld aan het beveiligen van de database. Bovendien krijgt de overlastgever altijd inzage in hoe en waarom hij of zij is geregistreerd. “Via een uitgebreide klachtenprocedure kan iemand bezwaar maken tegen opname op de lijst en de ontzegging”, legt Doornhegge uit. Als de onafhankelijke klachtencommissie het bezwaar ongegrond verklaart, kan de vermeende overlastgever tenslotte nog naar de rechter.

De maximale termijn om iemand te weigeren gaat in het nieuwe model van vijf jaar naar twee jaar. Die zwaarste ontzegging is voor overlastgevers die een vuurwapen gebruiken of zich schuldig maken aan zware mishandeling. Diefstal, lichtere mishandeling of handel in harddrugs leidt tot een ontzegging voor 12 maanden. Vergrijpen zoals vechtpartijen, aanranding en betalen met vals geld betekenen drie tot zes maanden geen toegang.

Een ontzegging geldt voor één bepaald horecagebied. Agenten bemoeien zich in principe niet met het uitdelen van de ontzeggingen, maar beheerders kunnen bij de politie onder strikte voorwaarden wel persoonsgegevens en foto’s opvragen van overlastgevers.

Geen notoire overlastgevers meer

In Twente kunnen de horeca-eigenaren niet wachten om het in te voeren. Sinds 2021 is het oude systeem praktisch uit de lucht vanwege de privacyproblemen, hoewel dat niet actief is gecommuniceerd. Almelo heeft inmiddels een nieuwe vergunning. “Het beste systeem dat ik mij kan voorstellen”, zegt ondernemer Marc Bout die voortrekker is in Almelo, Hengelo, Enschede en Oldenzaal.

Waar ondernemers in een stad als Hengelo in de beginjaren van het oude systeem, vanaf 2012, nog 125 ontzeggingen uitdeelden, was dat een paar jaar later nog maar tien procent daarvan. “Van notoire overlastgevers hadden we eigenlijk geen enkele last meer.”

Vooral het maatwerk is belangrijk, vindt Bout. “Neem een 18-jarige die een asbak gooit, maar bij wie het net uit is met zijn vriendin. Misschien viel het biertje verkeerd en hij heeft niet gegeten. Dat soort gasten moet je een beetje opvoeden. Dat is anders dan een 28-jarige die vaker de fout in gaat.”

Lees ook:

Vakbonden willen zwarte lijst voor lastige vliegtuigpassagiers

Plassen in het gangpad, seks aan boord.. het moest maar eens afgelopen zijn met passagiers die zich misdragen in het vliegtuig, vinden pilotenvakbond VNV en vakbond FNV Cabine. Zij pleiten voor een Europese zwarte lijst van passagiers.