Formatie
Wie wil met BBB in zee? Rekkelijkheid is nodig in Zuid-Holland
Trouw volgt de komende maanden de formaties in de provincies Drenthe en Zuid-Holland op de voet. Wie kan en wíl samenwerken met de grote winnaar BoerBurgerBeweging?
Jaap Smit, de commissaris van de Koning in Zuid-Holland, kijkt enigszins dreigend de vergaderzaal in: “De provincie zal moeten leveren. We hebben dappere en moedige politici nodig om uit de verlamming te komen.”
In de zaal kijken de 55 nieuw beëdigde Provinciale Statenleden toe. De sfeer is uitgelaten. Er liggen bloemen op tafel, iedereen is keurig gekleed. In een aangrenzende ruimte wachten familieleden op het moment dat ze hun felicitaties mogen overbrengen. Er heerst een feeststemming, maar de boodschap van de commissaris van de Koning is ernstig. “Als wij verzaken”, zegt Smit, “zal de vraag over het bestaansrecht van de provincie weer vol op tafel komen.”
Het maakt de formatie spannend
Zijn woorden verhogen de druk op de onderhandelingen over een college. Ook in Zuid-Holland won de BoerBurgerBeweging (BBB) de verkiezingen, maar de zege was hier niet zo eclatant als in Drenthe of Overijssel. Het maakt de formatie spannend. Wie wil met BBB in zee?
De leider van de nieuwe en grootste fractie, Hans Veentjer, laat er geen misverstand over bestaan. De andere partijen zullen naar BBB toe moeten bewegen. Hij voorziet geen problemen. “We zijn een middenpartij. We slaan bruggen, we bouwen geen muren.”
Fred Teeven, de voormalige staatssecretaris van de VVD, heeft de afgelopen twee weken verkend welke coalities mogelijk zijn in Zuid-Holland. Daar horen in ieder geval BBB, VVD en CDA in, concludeert Teeven. Het ligt voor de hand dat die partijen eerst met GroenLinks en PvdA onderzoeken of er een college mogelijk is, rustend op dertig van de 55 zetels. Een alternatief is een coalitie met PVV, JA21 en SGP in plaats van de ‘linkse wolk’. Twee informateurs zetten de formatie voort.
Stikstofuitstoot gehalveerd
Opvallend is dat D66 buiten beeld raakt. Teeven wil daar niet te diep op ingaan, maar in de wandelgangen zegt hij wel: “Je hebt destijds vast ook op Teletekst gelezen dat D66 in alle provincies wil vasthouden aan 2030 als heilig jaartal, het moment dat de stikstofuitstoot gehalveerd zou moeten zijn. Daar zit misschien wel het antwoord.”
Commissaris Smit heeft de afgelopen dagen herhaaldelijk in de media verkondigd dat rekkelijkheid nodig is. Dogmatisch vasthouden aan een jaartal acht hij onverstandig en misschien zelfs wel onverantwoord. “Veel grote vraagstukken liggen nu op het bord van de provincie”, zegt hij deze woensdag. “De energietransitie, woningbouw, stikstof. Laten we gewoon beginnen in plaats van dat eindeloze gemekker over 2030 of 2035. Don’t tell me, show me.”
D66 zit niet het kamp van de rekkelijken, maar bij de preciezen. Fractievoorzitter Laura Neijenhuis snapt waarom haar partij nu afvalt voor het college. “Ik heb tegen verkenner Teeven gezegd dat de kans klein is dat wij eruit komen met BBB.”
Afschieten van de wolf
Veentjer richt zijn aandacht nu op onderhandelingen met PvdA en GroenLinks. Dat moet lukken, denkt hij. “Ik proef dat zij onze kant op komen. Bovendien zijn het ervaren bestuurspartijen.” Toch doemen er voldoende hindernissen op. Het is niet alleen de aanpak van stikstof die BBB scheidt van de linkse partijen. De BoerBurgerBeweging wil kleine kerncentrales in Zuid-Holland. De partij is tegen grote windmolenparken en pleit voor het afschieten van de wolf. De informateurs wacht een ingewikkelde klus.
De commissaris van de Koning is ‘positief nieuwsgierig’ over de toekomst, vertelt hij. Maar na afloop van de plechtigheid zegt Smit ook: “Vier jaar geleden duurde de formatie een half jaar. Laat ze dit keer alsjeblieft opschieten.”
Hans Veentjer
Een man zonder politieke ervaring. Hij was in het verleden lid van Forum voor Democratie, naar eigen zeggen in de periode voordat Thierry Baudet ontspoorde. Veentjer is docent Human resource management aan de Haagse Hogeschool. Aanvankelijk verwachtte hij met BBB drie of vier zetels te winnen. Het werden er acht. Veentjer zegt dat zijn partij ‘nuance brengt’. Hij zal niet op een trekker rondrijden, omdat BBB ‘meer is dan een boerenpartij’. “Wij zijn er ook voor de burger.”
Jeanette Baljeu
Ze heeft een lange politieke carrière in Rotterdam achter de rug, als raadslid en wethouder. Sinds 2017 is ze namens de VVD gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland en in die rol verantwoordelijk voor de stikstof-aanpak. Dat maakt mogelijke samenwerking met de BoerBurgerBeweging interessant. Houdt Baljeu vast aan het kabinetsbeleid rond stikstof? Of neemt ze afstand van de landelijke VVD door in zee te gaan met BBB?
Sinan Özkaya
Geboren en getogen Delftenaar die met GroenLinks een kleine verkiezingswinst boekte (van vijf naar zes zetels). Daarmee is zijn partij in beeld voor het college, maar samenwerking met BBB ligt zeer gevoelig. Özkaya weigert zichzelf op voorhand buitenspel te plaatsen. Hij zegt dat GroenLinks en BBB ook gedeelde idealen hebben, zoals een betere bereikbaarheid van het landelijk gebied en investeren in het ov. Toch lijkt Özkaya niet de gedroomde partner van BBB-leider Veentjer.
Lees ook:
Rutte kijkt na de nederlaag naar betere uitvoering, maar is dat het antwoord?
Het kabinet is er ‘onvoldoende’ voor iedereen, concludeerde premier Mark Rutte dinsdagavond. Maar hoe het anders moest, weet hij ook nog niet.
