‘We weten nog helemaal niet hoe we Nederland moeten gaan vaccineren’

Minister Hugo de Jonge sprak van een ‘fase van hoop en nieuw perspectief’ nu Nederland vanaf 4 januari kan beginnen met vaccineren, mits alles goed gaat. Herman van der Weide, voormalig toegevoegd hoofdinspecteur bij de Inspectie Gezondheidszorg, ziet het niet gebeuren.

Van der Weide weet waar hij het over heeft. In 2009 leidde hij het vaccinatieprogramma tegen de Mexicaanse griep. Het ministerie van volksgezondheid loopt achter de feiten aan, zegt Van der Weide in een gesprek met platform voor onderzoeksjournalistiek Investico. Want terwijl Duitsland al massapriklocaties heeft waar verpleegkundigen aan het proefprikken zijn en Spanje van plan is om vanaf januari miljoenen mensen te gaan vaccineren, is er in Nederland afgezien van een algemeen plan nog niets voorbereid. Hoe de miljoenen spuiten gezet zullen gaan worden is nog ongewis. “Waarom zijn wij nog niet zover?”, vraagt Van der Weide zich af.

Vorige maand publiceerde het ministerie van volksgezondheid de vaccinatiestrategie. Volgens minister Hugo de Jonge is Nederland net zo goed voorbereid als andere landen. Maar Van der Weide vindt dat er nog veel te veel onduidelijk is over het hoe, wat waar en wie van het vaccineren. Het ministerie had maanden geleden al moeten gaan nadenken over wie kan prikken en op welke locaties, zegt hij. “Zolang dat niet bekend is heb ik niets aan die plannen. Er is zó weinig bekend, alleen de kreet: ‘we gaan beginnen!’”

‘Verpleeghuizen veel te laat benaderd’

Dat nog niet duidelijk is welke vaccins goedgekeurd gaan worden, doet daar volgens Van der Weide niets aan af. “Je kunt nagenoeg alles voorbereiden, ik zou niet weten wat níet. Dit is echt alle hens aan dek. Je moet het gedegen voorbereiden en in één keer uitrollen, zeker wanneer je vaccins hebt die diep gekoeld moeten worden. Ik maak me er zorgen over.”

Het kabinet wil dat verpleeghuisbewoners als eerste gevaccineerd worden. Maar de verpleeghuizen werden pas twee weken geleden voor het eerst benaderd. Op dat moment was hen nog volkomen onduidelijk wie het vaccinatieprogramma zou gaan uitvoeren en of hun eigen artsen en verpleegkundigen zouden moeten gaan prikken. Van der Weide kan er met zijn hoofd niet bij. “Er is zoveel te doen in communicatie en logistiek. Gaan alle verpleeghuizen in één dag, of na elkaar? Dat wil je nu weten. Verpleeghuizen moeten zich kunnen voorbereiden, dat moet nú bekend zijn. Het kan niet zo zijn dat ze uit de krant moeten vernemen dat zij als eersten moeten gaan vaccineren.”

Sinds vorige week is bekend dat ook de huisartsen gaan helpen vaccineren. Ook dat is volgens Van der Weide veel te laat. “Het is potverdikkeme bijna december en je hebt nu pas duidelijk of huisartsen gaan meewerken. Dat soort zaken wil je toch allang op een rij hebben.”

Mexicaanse griep

Toen in 2009 de Mexicaanse griep uitbrak werd Van der Weide door het ministerie van volksgezondheid gevraagd om een campagne op te zetten waarmee alle Nederlanders in één keer gevaccineerd zouden kunnen worden. De vaccins waren al ingekocht, aan Van der Weide de taak om binnen drie maanden een plan te maken. Volgens hem is het belangrijk alle betrokkenen vanaf het begin aan tafel te hebben. “Er is zoveel waarover je moet nadenken: ga je Ahoy afhuren of laat je alle huisartsen prikken? En hoe worden zij dan betaald? Je moet een heel transportsysteem bedenken: hoe sla je het op, hoe rij je het uit, hoe zorg je dat de vaccins gekoeld blijven. Het is een enorme klus om dat voor elkaar te poetsen.”

Het ministerie van VWS zegt in een reactie dat Nederland veel ervaring heeft met grootschalig vaccineren. De Covid-vaccinatie zal nauw aansluiten bij de manier waarop de jaarlijkse inenting tegen de griep werkt, dus de draaiboeken liggen al klaar. Maar Van der Weide vindt dat het ministerie niet kan varen op die oude draaiboeken. “Dat is niet genoeg. Elke campagne is anders en je moet alles aanjagen.”

De Jonge zegt inmiddels in overleg te zijn met alle betrokken partijen, maar dat werk in uitvoering had volgens Van der Weide al klaar moeten zijn. Hij is bang dat straks de vaccins eerder geleverd worden dan dat er een uitgewerkt plan is. “Het wordt allemaal weer uitgesteld, dat is zó stom. Als je nu niet heel hard gaat voorbereiden gaat het fout in de logistiek, dat zul je zien. Nederland heeft geen enkel motief om het níet goed te doen.”

Lees ook:

De mitsen en maren van het nieuwe vaccin tegen corona

Volgens de voorlopige resultaten biedt het vaccin van Pfizer en BioNTech 90 procent bescherming tegen het coronavirus. Hoe goed is dit nieuws?