'We hadden echt nog hoop met z'n allen', Nederland ontzet over overlijden Peter R. de Vries

“Aan Peter R. de Vries zijn we verplicht ervoor te zorgen dat het recht zijn beloop krijgt.” Dit soort misdaden “mogen en zullen we in Nederland nooit tolereren”, aldus de premier. “We zullen alles op alles zetten om de misdaad met alle mogelijke middelen te bestrijden. Deze laffe daad mag niet onbestraft blijven.”

Demissionair minister van Justitie Ferd Grapperhaus noemt de moord op Peter R. de Vries “niets minder dan een directe aanslag op onze samenleving”. “Zijn hele leven spoorde hij onrecht op. Daarmee leverde hij een enorme bijdrage aan onze democratische rechtsstaat. Hij maakte deel uit van het fundament daarvan”, aldus Grapperhaus. Ook demissionair minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken reageert geschrokken. “Na meer dan een week tussen hoop en vrees, treft het bericht van het overlijden van Peter R. de Vries ons allemaal als een mokerslag”, schrijft zij op Twitter. “Hij was een onvermoeibaar strijder voor gerechtigheid. Mijn gedachten gaan uit naar zijn dierbaren.”

Andere politici laten weten geschokt te zijn door het overlijden van de misdaadverslaggever. “Liever rechtop sterven, dan op mijn knieën”, zo haalt PvdA-leider Lilianne Ploumen het levensmotto van De Vries’ vader aan. Zij noemt hem een “bijzonder mens en een steunpilaar voor velen”. PVV-leider Geert Wilders vindt het “verschrikkelijk verdrietig nieuws” en fractieleider Gert-Jan Segers van de ChristenUnie wenst familie en collega’s van De Vries veel sterkte toe.

‘Er gaat een rilling door het vak’

“De wereld ziet er na het overlijden van De Vries er anders uit”, zegt Folkert Jensma, vicevoorzitter van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ). “Er gaat een rilling door het vak.” Hij vergelijkt de moord op de misdaadverslaggever met de moorden op advocaat Derk Wiersum, Theo van Gogh en Pim Fortuyn. Deze aanslag heeft volgens hem een zeer akelige, symbolische waarde. Jensma zegt echter nog geen rechtstreeks verband te kunnen leggen tussen de moordaanslag en de journalistieke activiteiten van De Vries.

Het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren noemt Peter R. de Vries “een icoon voor de Nederlandse journalistiek en ongekende steun voor talloze mensen”. Dat laat het bestuur, onder leiding van NOS-hoofdredacteur Marcel Gelauff, donderdag weten in een reactie op het overlijden van de misdaadverslaggever.

“Onderzoeksjournalisten zijn van vitaal belang voor onze democratieën. We moeten alles doen om ze te beschermen”, is de reactie van de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen op het overlijden van Peter R. de Vries. De Duitse baas van het dagelijks bestuur van de Europese Unie spreekt in Brussel haar medeleven uit met zijn familie en geliefden. Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders en staatshoofden, noemt donderdag “een droevige dag voor de vrijheid van de pers.”

“Peter was degene die misdaadjournalistiek echt op de kaart heeft gezet. Hij heeft zich heel erg ingezet voor nabestaanden, hij is gewoon ongelooflijk belangrijk geweest voor de misdaadjournalistiek in Nederland.” Dat zegt Mick van Wely, misdaadverslaggever van De Telegraaf, tegen de NOS. Misdaadjournalist en programmamaker Kees van der Spek, die jarenlang nauw samenwerkte met De Vries, vindt het lastig al terug te blikken op het leven van De Vries. “Ik wil dat nog niet”, zei hij donderdagmiddag tegen NPO Radio 1. Van der Spek was de rechterhand van De Vries bij het programma Peter R. de Vries, misdaadverslaggever.

Andere collega’s uit de tv- en mediawereld reageren geschokt. “Rust zacht, beste Peter. Ik mis je nu al”, schrijft RTL Boulevard-collega Rob Goossens op Twitter. Presentator Luuk Ikink zegt op dat sociale medium sprakeloos te zijn. “Dit is zo erg. Veel sterkte aan een ieder die hem liefhad.” Ook Samantha Steenwijk, met wie De Vries regelmatig bij Boulevard te gast was, reageert op het nieuws. “Woorden schieten tekort... Geregeld liepen we samen naar diezelfde parkeergarage na een avondje Boulevard.” Zij verwijst naar de parkeergarage waar De Vries die dinsdag naar op weg was na zijn bezoek aan de talkshow.

Bij de redactie van RTL Boulevard is het overlijden aangekomen als mokerslag, zegt Ikink donderdag in de uitzending, die volledig in het teken stond van De Vries. Presentatrice Vivienne van den Assem opende de uitzending “waarvan wij hoopten dat wij hem nooit zouden hoeven maken”. “Ik vind het ontzettend verdrietig. Een dierbare collega, geliefde, vader en opa is er niet meer.”

De gezondheid van Peter R. de Vries ging woensdag voor het eerst achteruit. Het team van RTL Boulevard kreeg toen “de eerste signalen” dat het niet goed met hem ging. “We moesten ons voorbereiden op wat vandaag gebeurd is”, zei RTL-programmadirecteur Peter van der Vorst in een uitzending van het programma op donderdag. Van der Vorst had contact met de familie van De Vries, vooral met diens zoon Royce. Tot woensdag was er hoop op verbetering. “We hadden echt hoop met z’n allen. Er waren kleine stapjes waarvan we dachten: ‘wie weet’.”

Volgens Van der Vorst wil RTL in de toekomst de manier van journalistiek die Peter R. de Vries bedreef doorzetten in de eigen programma's, en aandacht blijven vragen voor onrecht. “Het opkomen voor de slachtoffers van misdrijven, en de nabestaanden daarvan en aandacht vragen voor onrecht. Dat zullen we in al onze programma’s, het RTL Nieuws en hier bij RTL Boulevard, en ook in onze latenightprogrammering, altijd blijven doen”, zo beloofde de programmadirecteur. “Peter is daarin echt een lichtend voorbeeld.”

Sinds deze week wordt RTL Boulevard uitgezonden vanuit een studio op het Mediapark in Hilversum, nadat gedreigd werd met een aanslag op de vaste studio in het centrum van Amsterdam.

Rechtspraak

De Hoge Raad en de Raad voor de rechtspraak laten weten dat het overlijden van Peter R. de Vries een groot verlies is. “Met hem gaat iemand verloren die pal voor rechtvaardigheid en de bescherming van slachtoffers en nabestaanden stond. Een onverzettelijke journalist met een scherpe blik, niet zelden gericht op het werk van de rechter”, verklaren de instanties gezamenlijk. De verklaring is ondertekend door Dineke de Groot, president van de Hoge Raad, Jos Silvis (procureur-generaal bij de Hoge Raad), de voorzitter van de Raad voor de rechtspraak Henk Naves en Peter Pulles (voorzitter presidentenvergadering).

Moslimorganisaties

Nederlandse moslimorganisaties laten weten diep geschokt te zijn door de dood van Peter R. de Vries. In een verklaring stellen de organisaties dat de misdaadverslaggever de samenleving een spiegel voorhield en op “treffende wijze de hypocrisie en de dubbele maat” benoemde als het ging om het maatschappelijk debat rond islam en moslims in Nederland. Volgens de organisaties was De Vries enorm geliefd bij moslims. “Als één van de weinige bekende Nederlanders ontmaskerde en bestreed hij de extreemrechtse retoriek van bepaalde politici in de Tweede Kamer. Hij weigerde mee te gaan in het gure en xenofobische klimaat dat onze samenleving steeds meer domineert en bedreigt.” De verklaring is ondertekend door onder meer de Federatie Islamitische Organisaties, Samenwerking Moskeeën Limburg (SML) en het Samenwerkingsverband Islamitische Organisaties Regio Haaglanden.

Online condoleance

Het online condoleanceregister voor Peter R. de Vries is donderdag al ruim 10.000 keer getekend. Mensen zeggen geschokt te zijn en wensen de familie van de overleden misdaadverslaggever veel sterkte. Ze prijzen De Vries’ vasthoudendheid in de strijd tegen de misdaad. Het register werd direct na het bekend worden van De Vries’ overlijden “op verzoek van vele bewonderaars” aangemaakt. Op de site staat: “Peter R. de Vries was vooral een lieve man die zich met ziel en zaligheid inzette voor families die hij bijstond.”

Gouden Tip

“Diep geschokt en verdrietig”, dat zegt het bestuur van Stichting De Gouden Tip in reactie op het overlijden van Peter R. Vries. “Onze stichting legt haar activiteiten tijdelijk stil om afscheid te kunnen nemen van Peter, maar ga alstublieft door met doneren en bezorg ons, als u over beslissende wetenschap beschikt, de gouden tip over de vindplaats van Tanja Groen”, stelt de stichting op haar website.

De misdaadverslaggever was voorzitter van de stichting die op zijn initiatief een actie was begonnen om geld op te halen voor de gouden tip in de verdwijningszaak van Groen. Zij verdween in augustus 1993 op 18-jarige leeftijd tijdens de introductieweek van de Universiteit Maastricht. Het initiatief om geld in te zamelen is ook bedoeld voor andere zaken die verlegen zitten om een gouden tip. Het bestuur van de stichting maakte woensdag in het programma Op1 bekend dat het streefbedrag van 1 miljoen euro voor de vermissingszaak van Groen inmiddels was overschreden.

Advocaten

De advocaten van kroongetuige Nabil B. laten weten “vandaag niet te reageren” op het overlijden van Peter R. de Vries. Samen met Onno de Jong en Peter Schouten vormde De Vries het team dat B. bijstaat in het omvangrijke liquidatieproces Marengo. De Vries deed dat sinds vorig jaar in de rol van vertrouwenspersoon en adviseur van de kroongetuige. Valk nadat de deal met de kroongetuige publiekelijk bekend werd, begin 2018, werd zijn onschuldige broer doodgeschoten. September 2019 werd de toenmalige advocaat van Nabil B. doodgeschoten. Tegen de twee mannen die verdacht worden van de aanslag op Derk Wiersum, is deze week een levenslange celstraf geëist.

De Vries werd voor zover bekend niet of nauwelijks beschermd. Schouten en De Jong hebben daar meerdere keren op aangedrongen, lieten zij eerder al weten. Beide advocaten worden streng beveiligd.

Hoofdverdachte in het Marengo-proces is Ridouan T. Officieel is onduidelijk uit welke hoek de aanslag op De Vries komt, maar er wordt gesuggereerd dat die uit het kamp van T. komt. Zijn advocaat, Inez Weski, heeft daar overigens eerder haar ongenoegen over uitgesproken. Volgens haar is er een stroom aan berichten in de media waarin haar cliënt verantwoordelijk wordt gehouden “zonder enige objectieve onderbouwing”.

Weski noemt het overlijden van Peter R. de Vries “een verlies van een leven dat ook door mijn kantoor diep wordt betreurd”. Het advocatenkantoor Ficq & Partners Advocaten laat weten “met grote verslagenheid kennis te hebben genomen van het overlijden”. De advocaten staan meerdere verdachten bij in het liquidatieproces Marengo.

Inmiddels zijn twee mannen opgepakt voor het neerschieten van De Vries, vorige week dinsdag. “Het OM zal niet rusten voordat de daders en de verantwoordelijke(n) achter deze laffe aanslag zijn veroordeeld”, aldus Gerrit van den Burg, voorzitter van het college van procureurs-generaal van het Openbaar Ministerie. “Mijn gedachten zijn bij zijn familie en dierbaren. Een week lang heeft heel Nederland, ook de OM-collega’s meegeleefd en hoop gehouden op een goede afloop. Een uniek man is niet meer.”

Onderzoek

Donderdag kondigt demissionair minister van Justitie Ferd Grapperhaus aan een onderzoek te starten naar de beveiliging van Peter R. de Vries. Dit onderzoek komt te laat, aldus strafpleiter Gerald Roethof. “Waarom nu pas? Er was sprake van een dreiging op zijn persoon, en ik vind het zo zonde dat pas als er iets gebeurd is, je dat gaat onderzoeken. Ik meen oprecht dat de overheid de verplichting heeft, ook het Openbaar Ministerie in mijn optiek, om als er concrete aanwijzingen zijn dat er een hele reële dreiging is, om te beveiligen, al zegt iemand: ik wil niet”, zei Roethof in een aan De Vries gewijde uitzending van Op1.

“Als ik een cliënt heb die zijn vrouw regelmatig in elkaar slaat, al zou de vrouw zeggen: ik wil geen politie - de politie grijpt in. In zo’n situatie dan niks doen, ik begrijp het oprecht niet. Dan kun je nu achteraf onderzoeken wat je wil, waarom niet eerder?”, zei de advocaat.

Lees ook:

De zes levenslessen van Peter R. de Vries: Zonder strijd geen overwinning
Deze generatie criminelen is ongeremd en bikkelhard. ‘Voor een paar duizend euro wordt iemand omgelegd’
Het Commentaar van Trouw: De aanslag op Peter R. de Vries is een aanslag op de rechtsstaat
Reconstructie: In een uur had de politie twee verdachten te pakken, dankzij camera’s boven de snelweg