Vooral na de harde lockdown ging Nederland mentaal onderuit

Na de harde lockdown van december 2020 ging het psychisch welbevinden van jongvolwassen flink onderuit. Dat blijkt uit cijfers over het mentaal welzijn die de Gezondheidsraad verzamelde voor een advies aan het kabinet over mentale klachten tijdens de pandemie, dat maandag verscheen.

In het eerste coronajaar bleef het psychisch welbevinden van Nederlanders nagenoeg gelijk, al nam in de beginperiode het aantal angstklachten toe. Maar de situatie veranderde nadat eind 2020 onder andere winkels, cafés en theaters dichtgingen, en al snel een avondklok volgde. Het aandeel van 18- tot en met 25-jarigen met mentale klachten steeg toen van 13 naar bijna 27 procent.

Ook bij jongeren tussen twaalf en achttien jaar is in die periode een opvallende toename te zien, tot ongeveer 13 procent. Bij de bevolking als geheel was er een stijging van 11 naar gemiddeld 16 procent.

Eenzaamheid, angst en depressieve gevoelens bij jongvolwassen

Jongvolwassenen kampen door de pandemie onder andere met eenzaamheid, angst en depressieve gevoelens, stelt de Gezondheidsraad. De raad maakt zich ook zorgen over andere groepen Nederlanders. Zo is ook onder ouderen de eenzaamheid significant toegenomen. Vooral zorgmedewerkers hebben meer stress- en burn-outklachten.

De raad waarschuwt dat een deel van de Nederlanders langdurig psychische klachten zal houden door de pandemie. Dat risico bestaat onder meer bij mensen die eenzaam zijn, die in financiële onzekerheid zitten (bijvoorbeeld ondernemers of mensen die hun baan verloren), en bij kinderen in een onveilige thuissituatie of met een leerachterstand. Dat zijn volgens de raad bekende risicofactoren.

De raad adviseert het kabinet het mentale welzijn goed te monitoren, en te zorgen dat er een makkelijke toegang is tot bewezen effectieve psychische hulp voor iedereen die dat nodig heeft.

Hoelang long covid duurt is nog niet bekend

De Gezondheidsraad kwam ook met een advies over long covid, of het postcovidsyndroom, zoals de raad het noemt. Ook daar is goed monitoren van de klachten nodig, schrijft de raad, omdat nog altijd weinig bekend is over het verloop op de lange termijn. Of de klachten uiteindelijk bij iedereen verdwijnen, is nog de vraag. De zorg moet daarop worden ingericht.

Ook een nauwkeurige schatting van hoe vaak long covid voorkomt, is volgens de raad nog niet te maken. Bovendien stamt het meeste onderzoek uit de periode voor de vaccinaties en voor de omikronvariant. Wat de invloed van beide zal zijn, is ook nog onbekend.

Meer onderzoek naar oorzaken van long covid

Wel is duidelijk dat long covid ook kinderen treft. Waar de risico’s van ‘gewone’ covid bij kinderen veel kleiner zijn, is dat verschil tussen volwassenen en kinderen bij long covid ‘niet zo duidelijk’, volgens Marianne Geleijnse, vicevoorzitter van de Gezondheidsraad.

Zij en haar collega’s adviseren het kabinet om aanvullend onderzoek te laten doen, onder meer naar mogelijke oorzaken van long covid, en naar de kenmerken van een patiënt die de kans op long covid vergroten. Dat moet ervoor zorgen dat long covid beter te voorkomen is, en ook beter te behandelen.

Lees ook:

Blijvende psychische schade dreigt voor studenten door lockdown

De deuren van MBO, HBO en universiteit moeten zo snel mogelijk open, vindt de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Om grotere psychische schade bij jongvolwassenen te voorkomen.