De boerenopstand verhardt. Vooral jonge agrariërs ontkennen het stikstofprobleem en omarmen radicale acties.
Nederlandse boeren zijn in opstand gekomen tegen alles wat hun erf bedreigt. Vandaag is er opnieuw een landelijke actiedag. Agrariërs zijn niet alleen kritisch op de politiek, hun eigen traditionele boerenorganisaties en de media, ze accepteren hun benarde positie ook niet langer, blijkt ook uit nieuw onderzoek van Trouw en Agrio Uitgeverij. Vooral jongeren worden steeds radicaler.
Ruim 73 procent van de boeren ontkent het stikstofprobleem. Dat bestaat volgens hen niet in Nederland. Ruim 95 procent vindt het daarom terecht dat boeren daartegen in actie komen. Ruim 65 procent omarmt de radicale koers van Farmers Defence Force (FDF), omdat ze zich niet langer vertegenwoordigd voelen door traditionele belangenclubs als LTO, zegt 71 procent. Een meerderheid van de boeren vindt het ook acceptabel als met tractorblokkades de vergaderingen van het parlement of Provinciale Staten worden verhinderd. Bij de jongeren vindt ruim 60 procent dit een acceptabele actievorm, terwijl er een celstaf van maximaal negen jaar op staat. Ruim 40 procent vindt het prima als distributiecentra voor supermarkten worden geblokkeerd. De rechter verbood dit gisteren.
Deze verharding van de boerenstand blijkt uit ‘De Staat van de Boer 2’ dat vandaag uitkomt. Dat is deels een herhaling van het grootste opinieonderzoek onder boeren dat agrarisch onderzoeksbureau Geelen Consultancy in opdracht van Trouw en Agrio Uitgeverij in juni 2018 uitvoerde.
Toen liet het onderzoek zien dat veel boeren een crisis ervaren waarin zij weinig steun voelen. Maar zij zagen nog een uitkomst: ruim driekwart wilde vergroenen om een nieuwe toekomst op te bouwen. Die stemming is omgeslagen. De destijds ervaren crisis is door de stikstofuitspraak van de Raad van State hard geland. Nog steeds voelen boeren zich niet gehoord. Maar ze wachten niet langer lijdzaam af en komen in verzet tegen de in hun ogen onrechtvaardige overheidsmaatregelen.
Hoogleraar rurale sociologie Han Wiskerke van de universiteit in Wageningen die de resultaten analyseerde, zegt ‘enorm geschrokken te zijn van de verharding onder de boeren’.
‘Juist van jonge boeren had ik groene innovatie verwacht’
“Uit de enorme respons is op te maken dat het erg leeft. Maar zagen we anderhalf jaar geleden nog het perspectief van de verduurzaming van het boerenbedrijf, nu hoor je dat alleen bij een kleine groep van biologische boeren. De rest lijkt afgehaakt.” In dit kader spreekt Wiskerke van een tweedeling op het platteland. “Juist van jonge boeren had ik groene innovatie verwacht, maar het tegendeel is waar.” Zij gooien volgens hem juist de kont tegen de krib.
Een dikke onvoldoende voor minister Schouten
Minister Carola Schouten (landbouw) noemde zich op 1 oktober op het volgestroomde Haagse Malieveld nog de ‘minister van de boeren en vóór de boeren’. Maar als het aan de boeren zelf ligt, verdient ze die titel niet langer. Anderhalf jaar geleden gaven ze haar nog een voorzichtige 6,4 als rapportcijfer. Ze moest haar toekomstvisie over de landbouw toen nog publiceren.
Maar na een stikstofcrisis en miscommunicatie tussen haar en de provincies over maatregelen aan de boeren, stuurt de agrarische sector haar met een 3,6 naar huis. Een derde van de jonge boeren deelt zelfs een 1 uit. Slechts 4 procent van de boeren zegt zich door de ChristenUnie van Schouten vertegenwoordigd te voelen. Daar staat tegenover dat veel boeren warmlopen voor de nieuwe BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas. Zijzelf rekent op 4 à 5 Kamerzetels. Dat kunnen er nog meer worden, blijkt uit het opinie-onderzoek dat Trouw liet uitvoeren. Ruim 56 procent van de respondenten zegt dat er ruimte is voor een boerenpartij-nieuwe-stijl en daarvan overweegt 72 procent op haar te stemmen.
De Nederlandse boeren waren vorig jaar nog hoopvol over de toen relatief nieuwe landbouwminister Carola Schouten, zelf een boerendochter. Zij gaven haar het rapportcijfer 6,4. Dat vertrouwen is helemaal weg. Zij krijgt nu een 3,6. Premier Rutte krijgt een 3,2 en de eigen LTO-voorman Marc Calon moet het doen met een 4,4. Mark van den Oever die namens Farmers Defence Force vrijdag de omstreden uitspraak deed over de Jodenvervolging, kreeg een 7,1 van de boeren. Het opinieonderzoek was toen al volop gaande. De uitspraak deed niets met de oordelen die toen nog binnen moesten komen: zijn gemeten populariteit bleef stabiel.
Het CDA is als ‘boerenpartij’ inmiddels weggezakt tot de derde partij (17,3 procent) onder boeren, achter SGP (21,2 procent) en FvD (18 procent). Van de jongeren zegt bijna een kwart voor FvD te zijn. Het is opmerkelijk dat boeren juist voor deze anti-Europese partij kiezen omdat ruim 63 procent van de boeren vindt dat Nederland deze crisis niet alleen kan oplossen, maar de EU nodig heeft.
Lees op destaatvandeboer.trouw.nl een bloemlezing van duizend brieven van boeren, ‘De Staat van de Boer 2 in vijf minuten', en nog veel meer over De Staat van de Boer.
Lees ook:
Farmers Defence Force roept boeren op om af te zien van acties bij supermarkten
Boerenactiegroep Farmers Defence Force roept boeren op om vooralsnog af te zien van acties bij distributiecentra en supermarkten.
De Staat van de Boer
In 2018 bevroeg Trouw ook de boeren, in het grootste onderzoek ooit naar deze groep. Hoe ging het toen met hen? Lees alle resultaten van het vorige onderzoek op destaatvandeboer.trouw.nl.
