Voor Afghaanse evacués blijft de toekomst nog even ongewis

Er is nog veel onduidelijk over hoe de route naar een verblijfsvergunning er voor Afghaanse evacués zal uitzien. De IND kan er niet veel over zeggen, omdat de eerste prioriteit volgens een woordvoerder was om mensen zo snel mogelijk weg te krijgen uit Afghanistan en op te vangen in Nederland.

Wat wel duidelijk is, is dat de Afghanen die in Nederland asiel willen aanvragen een procedure door moeten bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Die begint met een ‘voorregistratie’ op een van de noodopvanglocaties. De IND is met speciale teams aanwezig op die locaties, zodat de Afghanen niet op en neer hoeven te reizen naar Ter Apel. Daar zit het aanmeldcentrum voor alle andere asielzoekers die naar Nederland komen.

Uitgebreide controle

Onderdeel van de asielprocedure is in ieder geval een uitgebreide controle om te kijken of iemand geen gevaar vormt voor Nederland, of bijvoorbeeld oorlogsmisdaden heeft gepleegd. De IND neemt onder meer vingerafdrukken af, licht de sociale media door en verhoort asielzoekers. Ook de Koninklijke Marechaussee identificeert en registreert mensen.

Vervolgens lijkt het aannemelijk dat er verschillende groepen ontstaan. Afghanen die kunnen bewijzen dat ze gewerkt hebben voor de Nederlanders krijgen in principe asiel, schreef verantwoordelijk staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD) vorige week aan de Tweede Kamer. Voor het ambassadepersoneel is dat gemakkelijk, en voor tolken die al op de lijsten van Defensie stonden ook. Maar voor andere oud-medewerkers zou dat best eens wat tijd kunnen kosten.

Een tweede groep die is geëvacueerd en asiel zal willen aanvragen bestaat uit journalisten, mensenrechtenactivisten en andere Afghanen die niet onder contract stonden van Nederland. Zij vallen in de categorie ‘risicogroep’, schreef Broekers-Knol eerder. Dat betekent dat de IND er weliswaar van uitgaat dat zij meer risico lopen dan de gemiddelde Afghaan, maar zij moeten nog steeds aantonen dat de Taliban het specifiek op hen gemunt hebben. Het verleden leert dat dit lastig kan zijn.

Geen uitzettingen

Wat ondertussen ook nog meespeelt is dat Nederland een beslis- en vertrekmoratorium heeft ingesteld voor Afghanistan. Dat betekent dat er de komende maanden geen Afghanen worden uitgezet en dat er geen beslissingen worden genomen over asielaanvragen. Maar, schreef de staatssecretaris deze week aan de Kamer: ‘Het besluit- en vertrekmoratorium staat besluitvorming niet in de weg’. De IND schrijft dat het ‘in zaken waar dat kan’ tot een beslissing zal komen.

Dan speelt ook nog mee dat het ministerie van buitenlandse zaken in september of oktober een nieuw ambtsbericht zal afgeven over Afghanistan, en daarna zou het asielbeleid voor het land kunnen veranderen. Het is mogelijk dat Afghanistan binnenkort zo onveilig wordt geacht dat iedereen die er vandaan komt asiel wordt verleend, zoals dat ook met bijvoorbeeld Syriërs gebeurt.

Hoeveel mensen nu een asielprocedure ingaan, is onduidelijk. In de noodopvang zitten in ieder geval 1650 mensen en er dat is zonder de locaties in Amsterdam en Heumensoord, die nog geopend moeten worden. Maar onder die 1650 mensen zitten ook evacués die geen asiel hoeven aan te vragen en enkel (tijdelijk) opvang nodig hebben.

Lees ook:

Geëvacueerde Afghanen staat alsnog een lastige asielprocedure te wachten

Het kabinet zegt coulanter te zijn, maar Afghaanse journalisten en humanitair medewerkers moeten eenmaal geëvacueerd nog steeds een lastige asielprocedure door.

Komt de evacuatie naar Nederland te laat voor Afghaanse tolken? ‘We hadden het kabinet nog zo gewaarschuwd’

Het is chaos in Kaboel. De kans dat Afghaanse tolken en ander personeel op tijd geëvacueerd kunnen worden, wordt steeds kleiner.