Volgt Nederland andere Europese landen met een (indirecte) vaccinatieplicht?

Alle hens aan dek. Ogen op de bal. Het zijn gezegdes die Kamerleden gebruiken als ze het hebben over het coronadebat van deze woensdagmiddag. Het kabinet moet ‘tijdig ingrijpen’, klinkt het. Het OMT moet weer wekelijks bij elkaar, thuiswerken opnieuw de norm en de vaccinatiegraad nóg sneller omhoog, zeggen ze ook. Maar de kans dat ze zullen aandringen op een indirecte vaccinatieplicht, zoals in Frankrijk en Malta, is miniem.

Toch zaten de meesten dinsdagmiddag met hun oren te klapperen toen Aura Timen van het RIVM ze tijdens een technische briefing mededeelde dat het reproductiegetal van de nu overheersende deltavariant inmiddels op 2,52 ligt. Dat betekent dat iedere met deze coronavariant besmette Nederlander nog eens 2,52 anderen aansteekt. Zo besmettelijk was geen enkele andere variant in Nederland. Zelfs toen het coronavirus in februari vorig jaar het land binnensloop en testen en vaccineren nog helemaal niet aan de orde was, lag het reproductiegetal lager.

Rigoureuze maatregelen

In Frankrijk dwong deze agressieve deltavariant de regering tot rigoureuze maatregelen. Zorgpersoneel wordt verplicht gevaccineerd. Bezoekers van culturele instellingen, cafés, winkelcentra en treinreizigers moeten met een zogeheten gezondheidspaspoort vanaf augustus aantonen dat ze niet besmet zijn of dat ze volledig gevaccineerd zijn. Voor toeristen gelden dezelfde regels. Ook moeten zij zelf betalen voor hun pcr-testen.

Ook andere Zuid-Europese landen gaan langzaam richting een samenleving die burgers en toeristen al dan niet indirect dwingt tot inenten. Vorige week maakte Malta als eerste EU-land bekend reizigers te weren die niet volledig gevaccineerd zijn. “We moeten onze samenleving beschermen”, zo zei gezondheidsminister Chris Fearne tegen de pers. En maandag meldde Griekenland dat in cafés en restaurants alleen gevaccineerden welkom zijn. Wederom wordt voor toeristen geen uitzondering gemaakt.

Vaccinatiebereidheid behoorlijk hoog

Anders dan in Frankrijk, Griekenland en Malta, ligt de vaccinatiebereidheid in Nederland behoorlijk hoog. Waar maar 59 procent van de Fransen bereid is een prik te halen, is dat in Nederland meer dan 90 procent. Bovendien is in de testwet van mei afgesproken dat essentiële instellingen ook voor niet-gevaccineerden toegankelijk moeten blijven. Bibliotheken en ziekenhuizen bijvoorbeeld, mogen burgers aan de deur dus niet vragen om een coronatoegangsbewijs.

De Kamer voelt daar ook niets voor. Behalve de corona-sceptische partijen, die überhaupt niks zien in beschermende maatregelen, zeggen ook anderen: waak ervoor dat er geen tweedeling in de samenleving ontstaat. De Nederlandse mentaliteit verschilt enorm van de Franse, klinkt het ook. Waar de Fransen erg top-down communiceren, probeert Nederland in kwetsbare wijken vaccinatiesceptici toch te verleiden tot een prik. Met succes, bleek gisteren uit de gegevens van GGD Rotterdam. Daarnaast is het een Nederlands grondrecht om van vaccinatie af te mogen zien.

‘Ongelofelijk belangrijk’

Heel lang was de lijn van het kabinet: vaccineren is en blijft vrijwillig. Maar afgelopen vrijdag drukten demissionair premier Mark Rutte en coronaminister Hugo de Jonge Nederlanders opvallend vaak op het hart zich toch te laten vaccineren. “Alsjeblieft mensen, de kans dat je het krijgt is echt zeer aanzienlijk als je niet gevaccineerd bent, dus alsjeblieft, informeer je. Ga naar de autoriteiten en vraag je vaccin aan, het is zo ongelofelijk belangrijk”, smeekte Rutte het nog te vaccineren deel van het Nederlandse volk. Dat was slechts een week nadat De Jonge vaccinatieweigeraars in een interview met Nu.nl decadent had genoemd.

Schuift het kabinet dan toch langzaam op? Het lijkt er in ieder geval nog niet op dat er maatregelen in de maak zijn die kunnen leiden tot een indirecte vaccinatieplicht. Wel vraagt D66 zich inmiddels af of het geen tijd wordt om te inventariseren hoe hoog de vaccinatiegraad in verpleegtehuizen en kinderdagverblijven is. Werkgevers mogen hun werknemers nu niet vragen of ze gevaccineerd zijn. Maar de vraag is hoe lang dat nog vol te houden is.

Lees ook:

In het wetsvoorstel over testbewijzen zit een vaccinatieplicht verborgen

Het wetsvoorstel tijdelijke testbewijzen bevat te veel losse eindjes. Daarin liggen macht voor de minister en een indirecte vaccinatieplicht verborgen, oordeelt Manon Julicher, universitair docent staats- en bestuursrecht in Utrecht.