InterviewGezondheidsexpert Julia van Weert
‘Voer het isolement voor ouderen niet te ver door’
Het anderhalvemeterleven valt ouderen zwaar. Voer het isolement niet te ver door, adviseert gezondheidsexpert Julia van Weert.
Een deel van de Nederlandse ouderen is te angstig bij het volgen van de afstandsregels voor corona. Dat zegt Julia van Weert, hoogleraar gezondheidscommunicatie aan de Universiteit van Amsterdam. Van Weert stelde met ouderenbond Anbo tips op voor communicatie met ouderen. “Het is belangrijk om na te denken hoe je de sociale contacten toch in stand houdt”luidt haar oproep. “En wie gezond is mag echt wel een blokje om.”
Want ouderenlijnen worden platgebeld en eenzaamheid is troef. Al leren veel ouderen nu beeldbellen, er zijn er honderden die al weken niemand hebben gesproken. Dat zegt de Anbo, waar de infolijn twaalf uur per dag open staat, ook met de paasdagen. Premier Rutte geeft aan dat we nog een tijd doorgaan met het leven op anderhalve meter afstand. Hoe gaan senioren dat rooien?
Er zijn zeker tips om het leed te verzachten, weet Van Weert. Het valt haar op dat media sterk focussen op kwetsbare ouderen. Maar van degenen van 75 jaar en ouder leven er slechts 110.000 in verpleeghuizen. 850.000 75-plussers krijgen thuiszorg, de grote meerderheid die thuis woont is vitaal. “En daar weer een groep van mankeert niets. Natuurlijk moet iedereen de maatregelen in acht nemen. Maar we zien dat veel ouderen, soms onder druk van hun kinderen, niets meer doen. Ze durven niet meer naar buiten en ze durven niemand meer te zien. Dan nemen eenzaamheidsproblemen natuurlijk enorm toe.”
De hoogleraar bezweert dat vitale ouderen echt wel een blokje om kunnen. “En zij kunnen ook bedenken wie ze wel willen ontvangen. Binnen als je huis groot genoeg is, of in de tuin op gepaste afstand. Er is een forse groep aan het ontstaan die zichzelf wat meer zou mogen gunnen.”
Lange teksten
Oudere hersens worden kleiner en krijgen eerder te maken met een cognitieve overbelasting. “Neem de website van het RIVM: die bestaat uit lange teksten”, zegt De Weert. “Jongeren scannen die pagina’s, maar ouderen lezen die van A tot Z. Bij zo’n overbelasting van de hersens nemen de emoties het over van kennis. Daarmee zou de overheid rekening moeten houden.”
Zij heeft ook een sociale tip: “Bedenk of je met een één of twee dezelfde mensen, die ook alleen zijn, een groepje kunt vormen dat elkaar nog wel bezoekt. Zoek mensen uit van wie je weet dat die heel zorgvuldig zijn. En dan natuurlijk wel die anderhalve meter aanhouden.” Familie en vrienden moeten op hun beurt ouderen steunen die dit (willen) doen, zegt Van Weert, en hen niet overbeschermen.
De hoogleraar wijst op de diverse bellijnen – “gebruik die!” – en online communicatie. “Bedenk met wie je dat wil. Het is een plus als je iemands gezicht ziet en meer zintuigen aanspreekt. Floortje Dessing ging op tv voor het raam van haar moeder staan bellen. Zo kan het ook. Kijk naar creatieve voorbeelden van anderen.”
Van Weert waarschuwt de kleine groep ‘onrealistische optimisten’ die denken dat hun niets overkomt: “Ga nu niet op je kleinkinderen passen.”
Zelf beeldbelt zij sinds kort met haar demente moeder in het verpleeghuis: “Daar zit dan iemand van de verzorging naast, die zegt: ‘Dit is je dochter Julia’. Vijf minuten is al lang, hoor. Maar het gaat verbazingwekkend goed. Ze hoeft maar te focussen op één gezicht en één stem. Je ziet dat ze het fijn vindt.”
Oma en kleindochter zoeken nieuwe manieren van contact
Anneke Dekker (92) heeft altijd een sterke band gevoeld met kleindochter Shanna (36). Waarom? “Shanna is eigenwijs, dat vind ik geestig. Zij is voor donderdag uitgerekend en wil in bad baren.” De twee spelen wordfeud, chatten veel en bellen wekelijks. Daar is nu het e-mailen van foto’s en ‘wetransferen’ van filmpjes bijgekomen. “Ik krijg soms wel zestig foto’s per dag, ook van haar zussen.”
Anneke woont zelfstandig in Oss en krijgt normaal gesproken een paar keer per dag bezoek van familie, buren of medekerkgangers. Ze heeft een enorm sociaal netwerk en is best digitaal onderlegd. Maar volgens Shanna is zij toch echt eenzaam nu. Anneke: “Een dikke pakkerd van de kinderen, dat lijfelijke contact vind ik zo fijn. Het ergste vind ik dat je elkaar niet meer kunt aanraken, maar het moet doen met zwaaien voor het raam. ”
Zij heeft een dagindeling gemaakt, die begint met een beschuitje en de app ‘Bidden onderweg’. Dan mediteren en met de rollator rondjes lopen in het tuintje. “Het geloof geeft mij kracht. Ik wil beslist niet zielig zitten doen.” ’s Avonds wordt ze suf gebeld. “Ik telefoneerde vroeger nooit. Ik leer nu converseren aan de telefoon, best wel vermoeiend.”
Misschien dat Shanna vandaag haar vierde kind baart, thuis in Vleuten in de badkuip: “Dan gaan we iets nieuws doen”, zegt ze. “Dan zal ik grootmoeder via beeldbellen zo snel mogelijk de baby showen.”
Lees ook:
Ouderen bellen massaal met corona-informatielijnen: ‘Het zijn zulke zware tijden’
Corona-informatielijnen trekken duizenden ouderen. Waar maken zij zich zorgen over?
