Via influencers ontdekt jongere z’n rebelse stem

Adolescenten ontdekken via Instagram hun eigen stem, zegt Denker des Vaderlands Daan Roovers. Ze laven zich aan de lifestyle en de muziek van vooral jonge vrouwen als Famke Louise (21). De Almeerse zangeres schopte met de hashtag #ikdoenietmeermee tegen de coronamaatregelen aan. Ze eiste ‘eerlijkheid en transparantie’.

Welk effect heeft dat op de miljoen volgers van Famke Louise? Roovers: “Mijn zoon van twaalf zegt dat hij zich er niks van aantrekt, maar ik weet niet of hij representatief is.”

Waarschijnlijk niet, want de overheid probeert via influencers haar boodschap over te brengen op een jong publiek dat niet veel meekrijgt van de persconferenties van premier Rutte, en dat weinig op heeft met traditionele media zoals krant en tv.

Levende uithangborden

Influencers verdienen hun geld door goederen en diensten aan de man te brengen, en verwerven als levende uithangborden voor grote merken soms de status van BN’er. “Door hen te volgen, ontdekken jongeren hun eigen stem. Nou ja, eigen..., die ontlenen ze dus eerst aan een ander”, aldus Roovers. “Zoals Famke Louise die de actiegroep Viruswaarheid napraatte.”

In dat geluid hoort Roovers wantrouwen, en niet alleen bij jongeren. “De woede dat je niet gehoord wordt, dat niemand je ziet. Dat sentiment is wijdverbreid en zó aan te zetten.”

Wantrouwen past bij onzekere tijden, zegt Roovers. Ze herinnert zich wat een van haar voorgangers daarover zei, René Gude. “Voor hem was die onzekerheid de dreiging van kanker. René legde uit dat je daar op twee extreme manieren op kunt reageren. Het eerste antwoord is op bed gaan liggen huilen, want er is toch niks aan te doen. Of je redeneert: je gaat tóch dood, dus lap alles aan je laars.”

Vooral dat tweede, sceptische antwoord beluistert Roovers in #ikdoenietmeermee. Ze legt het uit aan de hand van een andere filosoof, de Duitser Hegel. “Die zei: je begint met ‘Dasein’, als een kind val je samen met je bestaan. Dan ontworstel je je als puber aan het bestaan van je ouders. Hun leven is dat modderige midden, daar wil je als jongere niet wezen. Dus kies je een uiterste, ‘frei vom Dasein’. Daarom ga je tegen de keer in, tegen het kabinet, het RIVM.”

Sceptici als Famke Louise hebben nog iets wat jongeren aanspreekt, zegt Roovers. “Ze presenteren zich graag als vrije geesten en non-conformisten. Kritisch, rebels. Free the People! Het heeft iets James Dean-achtigs: wij zijn lekker tegendraads en nergens bang voor.”

‘Famke Louise trok haar filmpje in alle openheid terug’

Die kritische houding spreekt Roovers wel aan. “Veel influencers zeggen: ik ben kritisch, ik stel vragen. En dat is legitiem. Maar dan moet je ook tegen jezelf in durven denken. Famke Louise durft dat. Ze haalde niet stiekem haar filmpje tegen het coronabeleid van Instagram, maar deed dat in alle openheid. Ze zei sorry voor haar ‘ongefundeerde uitspraken’, en voor de verwarring die ze daarmee had gezaaid. Dat zie je niet vaak. Dan ben je past écht kritisch, als je gevoelig bent voor argumenten.”

Roovers vindt dat ‘heel waardevol’ voor jongeren die hun eigen stem aan het ontdekken zijn. “Als je goed naar haar luistert, dan hoor je dat Famke Louise de coronaregels helemaal niet in twijfel trekt.”

Om greep te krijgen op de virusuitbraak, moeten we niet te veel verwachten van de overheid, zegt Roovers, ‘want die vertrouwen jongeren niet zo’. Ze ziet liever dat artsen vooropgaan; Roovers heeft zelf geneeskunde gestudeerd. “Wat ik vaak proef is virusschaamte. Niet in Brabant, waar ik vandaan kom, daar had onze halve straat corona en iedereen is er open over. Maar in de Randstad doen veel patiënten spastisch, alsof ze een geslachtsziekte hebben opgelopen. Dokters moeten uitleggen dat het een gewone luchtweginfectie is. Corona is geen druiper. Laten we het nuchter houden, we zijn toch zo’n pragmatisch volkje? En waarom moet de GGD jouw contacten bellen? Bel je vrienden zelf. Zet het op Facebook. Instagram. We zijn geholpen met openheid, nu.”

Misschien, oppert Roovers, is er bij het bestrijden van die gêne dan ook weer een rol weggelegd voor de influencers. Ze heeft al een hashtag bedacht: #ikdoenietmoeilijk.

Lees ook:

Hoe Famke Louise het #SocialDilemma blootlegt

Wie deze column op de smartphone leest, houdt een digitale fopspeen in zijn hand. Eentje waar je naar kan grijpen als je je even ongemakkelijk, verveeld of verloren voelt.