Verzekeraars willen ggz op de schop nemen

Zorgverzekeraars willen een eind maken aan de ‘overbehandeling’ van mensen met lichte psychische klachten. Op die manier ontstaat er ruimte voor patiënten met zwaardere problemen, schrijven de zorgverzekeraars in een visie die zij vandaag publiceren.

In de ggz neemt het aantal patiënten toe, net als de wachtlijsten en de tekorten aan personeel. Daarbij heeft een aantal instellingen financiële problemen. Gaat het zo door, dan loopt de ggz vast, concludeerden adviesbureau KPMG eerder dit jaar. Dat zagen de zorgverzekeraars. Daarom hebben zij na raadpleging van bijna zeventig psychiaters, psychologen en andere deskundigen gezamenlijk een visie geschreven over hoe ze de komende vijf jaar de problemen willen oplossen.

Een visie klinkt als een vrijblijvende notitie, maar dat is het niet. Volgens de zorgverzekeraars dreigt de ggz vast te lopen als er niets verandert. Volgens Ab Klink, bestuursvoorzitter van zorgverzekeraar VGZ en bestuurslid van Zorgverzekeraars Nederland, moet er onder meer iets veranderen aan de intakes van nieuwe patiënten.

Herstelgerichte intakes

Verschillende instellingen werken al op een nieuwe manier, met zogeheten ‘herstelgerichte intakes’. Klink: “Dan zit je niet meer tegenover één persoon die de DSM-score (DSM is het boek waarin alle psychische en psychiatrische stoornissen staan beschreven, red.) bijhoudt en jou een diagnose meegeeft, plus eventueel medicatie om de problematiek op te lossen. Herstelgerichte intake is kijken welk probleem er echt speelt. Neem een paniekaanval bij een presentatie. Is dat DSM-waardige problematiek, of zeg je: met lichte hulp en contact met lotgenoten komen we er ook uit.”

Dit soort goede voorbeelden willen de verzekeraars verspreiden over het land. Nu bepalen zorgverzekeraars niet wat een ggz-behandelaar doet, maar omdat zij wel over de financiering en contracten gaan, hebben zij een stevige vinger in de pap.

Kijk ook naar iemands sociale omgeving, zegt Jean-Paul van Haarlem, de bestuursvoorzitter van verzekeraar ONVZ en vicevoorzitter van Zorgverzekeraars Nederland. “Waarom heeft iemand paniekaanvallen? Je ziet vaak dat er ook andere problemen zijn. Schulden bijvoorbeeld. De gemeente heeft een belangrijke rol in de schuldhulpverlening. De oplossing kan best eens daar liggen.”

De verzekeraars zien dan ook een grotere rol voor gemeenten die een deel van de geestelijke zorg moeten betalen. Die zullen daar niet direct voor applaudisseren, want gemeenten zitten al met tekorten. Daarom pleiten de zorgverzekeraars ervoor dat de rijksoverheid meer geld in de gemeentefondsen stort. Dat scheelt later dure zorg die via andere regelingen betaald moeten worden.

Ontwrichtende prikkel

Door de nieuwe aanpak, zoals praten met lotgenoten, zoeken naar werk of kijken naar schulden, moeten lichte problemen verdwijnen uit de ggz. Terwijl dat soort cliënten nu juist zo profijtelijk zijn voor ggz-instellingen, die het financieel toch al zwaar hebben.

De huidige manier van vergoeden heeft soms een ontwrichtende prikkel, stellen verzekeraars. Instellingen krijgen namelijk onderbetaald voor zware patiënten en overbetaald voor de lichte. Als het aan de verzekeraars ligt, gaan de vergoedingen voor lichte klachten omlaag en de betalingen voor zware problematiek omhoog. Dat lost direct het probleem op dat instellingen nu geregeld de zware cliënten niet willen, omdat ze te duur zijn. Gevolg: wachtlijsten voor de groep die het meest dringend hulp nodig heeft.

Afgelopen maanden verliep veel zorg, ook binnen de ggz, via het beeldscherm. Dat zal zo blijven, als het aan de zorgverzekeraars ligt. “Al kun je het niet altijd inzetten”, zegt Van Haarlem. “Het is aan de behandelaar om te bepalen of digitaal effectief is.”

Het grote probleem in de ggz is dat zij moeten woekeren met schaarste aan geld en personeel. Zo was er in 2018 een tekort aan 2400 medewerkers, wat dit jaar oploopt tot vierduizend.

Ondertussen doen steeds meer mensen een beroep op de ggz. In 2017 waren dat er al 1,1 miljoen. Dat is niet houdbaar, stellen de verzekeraars. Mensen moeten accepteren dat tegenslag bij het leven hoort, en dat lijden niet altijd reden is om naar de ggz te stappen.

Minder medicaliseren

“Dat kan namelijk ook schadelijk uitpakken voor het individu”, zegt Klink. “Ik kende iemand die meekreeg dat ze wellicht leed aan een stoornis die verwant is aan manische depressiviteit. Ze kwam thuis, zocht op Google wat zij allemaal had en moest naar een andere psycholoog om daarmee om te gaan. Terwijl er weinig aan de hand was. Dat laat zien dat diagnoses problemen erger kunnen maken, onder andere omdat ze schadelijk kunnen zijn voor het zelfbeeld.”

Het neemt niet weg dat er wel degelijk sprake is van intens leed, zegt Klink. “Dat miskennen wij niet, maar de oplossing ligt niet altijd of hoofdzakelijk in de ggz. Als wij iets zeggen over minder mensen naar de ggz, wordt vaak gedacht dat we alleen denken aan de kosten. Dat is een misverstand. Als wij schaars personeel willen inzetten moeten we dat doen bij mensen met echte problematiek. Minder medicaliseren is soms beter voor mensen. Iets vergelijkbaars zie je in ziekenhuizen waar tot 20 procent van de heupoperaties niet zinvol blijkt. Dat is potentieel schadelijk, en dat geldt soms ook voor al te snel behandelen in alleen de ggz.”

Lees ook:

Het moet anders, zegt KPMG: anders loopt de ggz vast

Volgens KPMG kan de geestelijke gezondheidszorg niet op de huidige voet verder. In een nieuw rapport wordt gepleit voor innovaties. Drie manieren om de ggz vooruit te helpen.

Blokhuis wil kunnen ingrijpen op aanbod complexe ggz-zorg

Het ministerie van Volksgezondheid gaat ingrijpen als zorgaanbieders en verzekeraars er niet in slagen om mensen die complexe psychische zorg nodig hebben te helpen. Op die manier wil staatssecretaris Paul Blokhuis iets doen aan de lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg (ggz).