Verdozing gaat door: nog drie miljoen vierkante meter aan distributiecentra in aantocht

Het kabinet wil ‘verdozing’ van het landschap tegengaan, provincies zijn bezig met plannen om er paal en perk aan te stellen, en toch komen er tot eind 2023 nog zeker 64 grote distributiecentra bij in Nederland. Die beslaan minstens drie miljoen vierkante meter, het oppervlak van zo’n 450 voetbalvelden.

Dat blijkt uit een analyse van cijfers van vakblad Cobouw, door platform voor onderzoeksjournalistiek Investico en Pointer voor onder meer Trouw en De Groene Amsterdammer. De distributiecentra komen in ruim de helft van de gevallen te staan op plekken die nu nog groen zijn, zoals weilanden.

Ook blijkt uit de data dat de nieuwe pakhuizen gemiddeld groter zijn dan de distributiecentra die nu in Nederland staan. Gemiddeld zijn bestaande distributiecentra 33.000 vierkante meter groot, voor de aangekondigde hallen is dat 48.000 vierkante meter. Dat is ongeveer zo groot als de Johan Cruijff Arena in Amsterdam.

Lukraak pakhuizen erbij

Op verschillende plekken in het land zijn de afgelopen jaren burgers in verzet gekomen tegen de komst van ‘blokkendozen’ in hun leefomgeving. Inmiddels willen ook zeven provincies niet langer dat er lukraak grote pakhuizen in het landschap bijkomen, blijkt uit een rondgang.

Drenthe, Gelderland, Noord-Brabant, Overijssel, Zeeland en Zuid-Holland laten weten dat ze regels voorbereiden die ervoor zorgen dat nieuwbouw van pakhuizen groter dan 20.000 vierkante meter vooral op daarvoor aangewezen locaties komt. De provincie Utrecht wil dat ontwikkelaars efficiënter gebruikmaken van bestaande bedrijventerreinen, vanwege “schaarste aan ruimte die nodig is voor wonen, energie en natuur”.

Hoe provincies die nieuwe regels in de praktijk gaan afdwingen, is nog de vraag. De bevoegdheid om te beslissen over waar distributiecentra komen ligt bij gemeenten, en die kiezen voorlopig vaak nog een andere koers dan de provincies. In totaal hebben gemeenten bijna dertig bestemmingsplannen aangenomen die het mogelijk maken om een nieuw distributiecentrum te bouwen, naast die 64 centra die al in de pijplijn zitten. Die bestemmingsplannen gaan nog veel vaker ten koste van groen: in 90 procent van de gevallen betreffen ze onbebouwde stukken grond of weilanden.

Verkeerde prikkel

Voor gemeenten kan de verkoop van grond erg aantrekkelijk zijn. De eenmalige inkomsten van die verkoop en de onroerendezaakbelasting zijn een welkome aanvulling op een krappe gemeentebegroting. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft begrip voor die krapte, maar spreekt van een ‘verkeerde prikkel’. “Het is de vraag of zo’n distributiecentrum een meerwaarde heeft voor de gemeenschap, het landschap en de werkgelegenheid”, zegt een woordvoerder.

Beperkend beleid in de ene provincie mag niet tot gevolg hebben dat er in de andere provincie extra distributiecentra komen, heeft minister Hugo de Jonge (ruimtelijke ordening) al gezegd. Begin april had hij een eerste overleg met provincies, met de bedoeling meer gezamenlijk op te trekken. Hoognodig, vindt ook ook Wouter Veldhuis, rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving. “Als je dat niet doet, wordt het hier het Wilde Westen en duiken bedrijven op de provincie waar de regels het gemakkelijkst zijn.”

Landschapsarchitect Adriaan Geuze, die de term ‘verdozing’ in 2018 muntte, noemt de transformatie van het landschap ‘extreem'. Nederland kreeg er de afgelopen vijftien jaar 27,5 miljoen vierkante meter aan distributiecentrum bij, met volgens vastgoedinvesteerders 2021 als recordjaar voor de bouw ervan. “Kom na een paar jaar terug op een plek en je kent het niet meer terug”, zegt Geuze. “Je kunt je niet eens meer oriënteren.”

Samen met Pointer bracht Investico in kaart op welke plekken er de komende jaren nog grote distributiecentra bijkomen. Door hieronder postcode in te voeren kan je bekijken waar er in de buurt van jouw woonplaats ‘dozen’ zullen verrijzen.

Lees ook:

Nederland kreeg er een recordaantal nieuwe distributiecentra bij, maar het enthousiasme ervoor is tanende

Bijna 1,7 miljoen vierkante meter aan megadistributiecentra werd er vorig jaar bijgebouwd, een record. Maar het hoogtepunt is voorbij, zeggen insiders.