Veel scrollen op sociale media blijkt helemaal niet zo erg, zegt onderzoekster

Sociale media zijn helemaal niet zo slecht voor jongeren dan eerdere onderzoeken beweren, zegt gedragswetenschapper Nastasia Griffioen. Zij promoveerde maandag aan de Radboud Universiteit op de gevolgen van smartphonegebruik bij jongeren.

Waarom horen we zoveel over de negatieve invloed van smartphones op de jeugd?

“De methodes die veel zijn gebruikt om dit in kaart te brengen, zijn niet altijd betrouwbaar gebleken. Het probleem zit ’m in de vragenlijsten die ontzettend populair zijn bij de meeste onderzoekers. Dat is een eenrichtingsweg waarbij je geen goed beeld kunt krijgen over het welzijn van jongeren, omdat je geen interactie hebt en niet door kunt vragen. Bij 94 studies tussen 2010 en 2019 bleken in 72 procent van de gevallen vragenlijsten te zijn gebruikt. Jongeren kunnen amper onthouden wat ze op hun telefoon hebben gedaan, voor hoelang en hoe vaak. Ze gaven bijvoorbeeld aan dat ze vier uur op sociale media hadden gezeten, terwijl het in werkelijkheid maar een uur was.”

Hoe bent u zelf te werk gegaan?

“Ik heb diepte-interviews gehouden met jongeren, dan kom je er veel beter achter hoe ze zich voelen. Voordat ik ze sprak, moesten ze tien minuten in een wachtruimte zitten. We hebben ze stiekem gefilmd en wat bleek? Iedereen greep uit verveling meteen naar zijn mobiele telefoon. Toen ik daar later naar vroeg wisten ze amper wat ze daarop hadden gedaan. Het beeld wat ik kreeg, was dat het zo'n vaart nog niet loopt met de negatieve effecten ervan. Tijdens de lockdowns hadden sociale media juist een positief effect op deze groep. Toen je niet kon afspreken met je vriendjes of naar de kroeg kon met studiegenoten, had je in ieder geval door het online contact het gevoel dat je ergens bij hoorde.”

Hoe zit het met de slapeloze nachten door eindeloos gescrol? Valt dat ook mee?

“Er zijn zeker studies die suggereren dat het niet goed is om vlak voor het slapen gaan op een scherm te kijken. Daar lijkt wel een kern van waarheid in te zitten. Sommige jongeren gaven ook aan dat ze het gevoel hadden dat ze door algoritmes langer op sociale media bleven hangen dan ze zouden willen. Ze hebben meer behoefte aan controle over hun tijd. Daarnaast komt schadelijk gedrag, zoals pesten, natuurlijk ook online voor. Wat dat betreft is de online omgeving niet heel anders dan de offline wereld.”

Wat moeten ouders met uw bevindingen?

“Je kunt het beste opmerkzaam blijven en interesse tonen in wat je kind aan het doen is. Probeer het gesprek aan te gaan en geef het kind de ruimte om dingen met je te delen. Vraag wat ze daar zien en met wie ze daar praten, zonder daarover te oordelen. Ik merkte dat jongeren zich schamen voor hun telefoongebruik. Het viel me op dat ze meteen zeiden dat ze weten dat het niet nuttig is om met sociale media bezig te zijn. Het is lastig om je ergens goed over te voelen als je continu hoort dat het slecht is.”

Lees ook:

Is gamen wel zo ongezond? Nee dus, blijkt uit allerlei onderzoeken

Voorbij lijken de tijden dat videogaming als een gevaar voor de gezondheid werd gezien. Tal van studies laten zien dat gaming de mens heel wat voordelen te bieden heeft.