Van thuiswerken tot een vaccinatieplicht: hoe waarschijnlijk zijn de scenario's voor corona?

Het lijkt alsof corona ons nauwelijks nog kan verrassen, maar het is en blijft een relatief nieuw en onvoorspelbaar virus, stelt viroloog van het Erasmus MC Marion Koopmans. Om toch enige greep te krijgen op de toekomst, heeft de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) vijf scenario’s beschreven over de ontwikkeling van het virus. “De scenario’s moet je niet zien als: zo gaat het precies worden”, zegt Koopmans. “Het zijn denkscenario’s. Je kijkt naar mogelijke situaties waarmee we geconfronteerd kunnen worden en gebruikt die om te checken of we daarop voorbereid zijn en wie welke rol heeft in die voorbereiding.”

In de 145 pagina’s die de WRR maandag publiceerde, bouwt de raad met hulp van 13 adviescolleges voort op een rapport dat vorig jaar verscheen. Ook daarin beschreef de WRR de vijf scenario’s. Voor al die scenario's gelden mogelijke maatregelen en verantwoordelijkheden, variërend van een thuiswerkadvies per sector tot een vaccinatieplicht in het zwartste scenario.

Dat laatste scenario, waarin het virus besmettelijker en vooral veel ziekmakender is, ziet Koopmans op dit moment niet snel uitkomen. Dat geldt ook voor scenario 1, waarin covid is afgezwakt tot een verkoudheid. De scenario's 2, 3 en 4 zullen de komende jaren het meest waarschijnlijk zijn.

Griep plus

In scenario 2 verandert covid in een soort griep. In de winter zal het virus dan vooral slachtoffers maken onder kwetsbaren. Bij scenario 3, Externe dreiging geheten, is het virus in Nederland en de Europese Unie redelijk onder controle, maar daarbuiten niet. Scenario 4 heet Continue strijd. Daarin is er een wedloop tussen virus en vaccin en zullen zware uitbraken tot ontwrichting van de samenleving leiden.

In de drie scenario’s waar Nederland en Europa de komende jaren vermoedelijk mee te maken krijgen, keert volgens Koopmans telkens een aantal knelpunten terug. De eerste: de ziektelast. “Met ziekte bedoel ik dan ziekte die de zorg extra belast”, zegt Koopmans. “De ernstige complicaties dus. Dat gaat in de fase waarin we nu zitten over de risicogroepen of over mensen die niet zijn gevaccineerd en nooit eerder besmet zijn geraakt. Maar dat laatste komt bijna niet meer voor.”

Risicogroepen

Het gaat dus vooral om de risicogroepen, stelt Koopmans. De zorg daarover keert ook geregeld terug in het WRR-rapport. Zeker als het virus vrij circuleert, lopen risicogroepen gevaar. Vaccins en boosters zijn daarom belangrijk. “Hoe lang de vaccins beschermen en hoeveel mensen zich laten boosteren, bepaalt voor een belangrijk deel de extra belasting van de zorg. We zien dat er in de zorg niet veel rek meer zit. Er zijn nog altijd achterstanden, en er is uitstel van zorg. Het kan dus zijn dat de zorg eerder vastloopt dan in de eerste golf het geval was.”

Dat komt dan onder meer door ziekteverzuim bij het personeel, een tweede knelpunt dat Koopmans noemt. “Niet alle infecties leiden tot extra zorgbelasting, maar wel tot ziekteverzuim. Dat kan best veel worden, wat weer leidt tot extra tekorten aan personeel. Dat zie je in de zorg, maar ook andere sectoren worden getroffen. Dat hoor je nu al.”

Een derde punt van aandacht is volgens Koopmans post-covid; de klachten die maanden na de infectie voortduren en mensen langdurig kunnen uitschakelen. Bij circulatie van het virus, zoals in alle scenario’s het geval is, zullen meer mensen post-covid oplopen, wat ook weer zorgt voor toename van personeelsuitval.

Lees ook:

Vaccinatieplicht kan een optie zijn, schoolsluiting niet. Dit zijn de corona-adviezen van de WRR

De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid heeft vijf stadia van omgang met de corona-pandemie gedetailleerd uitgewerkt.Van een verkoudheid tot een extreem dodelijke variant.