Utrecht halveert de schuldenlast van zijn inwoners

Linda Voortman, wethouder werk en inkomen in Utrecht, begon vier jaar geleden met een grondige aanpak van schulden en de daarbij komende stress en gezondheidsproblemen. Samen met inwoners van de stad, buurtteams, verzekeraars en corporaties werden veertig nieuwe maatregelen opgezet om mensen beter te helpen. In 2019, toen de kwestie nog minder goed in kaart was gebracht, waren er naar schatting 14.000 tot 35.000 Utrechtse huishoudens met problematische schulden. Nu zijn dat er zo’n 12.000.

De gemeente nam zes ervaringsdeskundigen aan als praktisch ondersteuner, die een brug vormen tussen hulpverleners en mensen met schulden. Ook voerden dienstverleners vrijblijvende gesprekken met mensen die een bijstandsaanvraag deden over rondkomen.

Ondernemers met schulden worden tegenwoordig ondersteund. Daarnaast kunnen Utrechters gebruik maken van het ‘huishoudboekje’. Hiermee beheert de gemeente de bankrekening van de inwoner op vrijwillige basis en betaalt hiervan maandelijks de vaste lasten. Wat overblijft, wordt uitgekeerd als leefgeld. Deze Utrechtse uitvinding werd al door veel gemeenten overgenomen.

Kortere schuldsanering en BKR-registratie

Ook de schuldsanering is verkort van drie naar twee jaar. Wethouder Voortman: “Die drie jaar komt voort uit het idee dat mensen met schulden op de blaren moeten zitten. Maar mensen met schulden zijn niet schuldig. Een kortere schuldsanering motiveert het zoeken van hulp en biedt perspectief.” Na een lobby in Den Haag is dit inmiddels landelijk overgenomen. Minister voor armoedebeleid Carola Schouten liet weten een verkorting tot 1,5 jaar in te voeren per 1 januari.

Onderdeel van de aanpak in Utrecht is een kortere registratie bij het Bureau Kredietregistratie (BKR). Het BKR houdt bij welke leningen je hebt afgesloten. Na afloop van een saneringstraject bleven schulden voorheen nog vijf jaar geregistreerd bij het BKR. “Maar in de praktijk valt slechts een klein percentage na vijf jaar terug in schulden”, zegt een woordvoerder van de gemeente.

De registratie zorgt er wel voor dat bijvoorbeeld het kopen van een huis of investeren in een bedrijf onmogelijk is, wat voor veel mensen een enorme belemmering opwerpt. En dus verwijderen ze in Utrecht de registratie nu na zes maanden. Daarnaast zetten ze in op betere nazorg via budgetcoaching. Amsterdam, Rotterdam en Den Haag hanteren de BKR-verkorting eveneens.

Schuldenlast gehalveerd

De gemeente zegt door de aanpak beter zicht te hebben op de aard, omvang en impact van schulden in de stad. In vier jaar tijd is de gemiddelde schuldenlast gehalveerd en het aantal schuldenbewinden – mensen met schuld waarvan de overheid het vermogen beheert – met 30 procent gedaald. Ook betalingsregelingen met schuldeisers werden meer dan verdubbeld.

De succesvolle maatregelen worden nu structureel beleid. Utrecht wil daarnaast extra aandacht voor nazorg en de actualiteit, zoals de koopkracht- en energiecrisis.

Lees ook:

Gemeente Utrecht gaat huishoudboekjes van arme gezinnen beheren

De gemeente Utrecht wil de administratie van huishoudens met lage inkomens overnemen. Dat moet schulden voorkomen.