Uniek: het NFI onderzocht het DNA van een eeneiige tweeling in een strafzaak

Hij reageert onverschillig, net zo nonchalant als op de eerdere vragen de rechtbank van Assen. Rick K. heeft geen commentaar op de resultaten van het DNA-onderzoek. “Waarom niet?”, wordt hem gevraagd. “Waarom wel?”, antwoordt hij de rechter. De twintiger uit Zuidlaren blijft onderuit gezakt en ontkennend in het beklaagdenbankje hangen. Het is een houding die justitie K. aanrekent, en mee wordt genomen in de strafeis: het Openbaar Ministerie wil dat hij drie jaar de cel ingaat.

Zelf wijst Rick naar zijn broer Mike als degene die in 2019 een 76-jarige wandelaarster verkrachtte in het Drentse Kniphorstbos. Het duo is een eeneiige tweeling. Dat feit maakt dat het drie jaar heeft geduurd voordat het inhoudelijke deel van rechtszaak van start kon gaan. Op de broek en slip van het slachtoffer werd namelijk DNA gevonden dat matchte met het DNA-profiel van Rick. Maar dat was niet de enige treffer. Het kwam ook overeen met het DNA-profiel van Mike, die eerder bij justitie in beeld was vanwege een zedendelict.

Gek zijn die overeenkomsten niet. Het DNA van eeneiige tweelingen is vrijwel identiek, omdat ze voortkomen uit dezelfde bevruchte eicel die in tweeën splitst. Pas bij de celdelingen na de geboorte ontstaan er soms enkele verschillen. De gelijkheid zorgde in de rechtbank al vaker voor problemen. Zo sprak de Amsterdamse rechtbank vorig jaar een verdachte van een woninginbraak vrij, omdat het gevonden DNA zowel van hem als zijn tweelingbroer kon zijn.

Arbeidsintensief en kostbaar onderzoek

Onderzoek naar de geringe verschillen tussen de DNA-profielen van eeneiige tweelingen is arbeidsintensief, tijdrovend en kostbaar. In het buitenland is het inmiddels enkele keren uitgevoerd, stelden de NFI-experts in de rechtbank, maar op Nederlandse bodem niet eerder. Precies dat maakt de zaak tegen Rick K. uniek: voor het eerst in een strafzaak werd het celmateriaal van een eeneiige tweeling ontleed om te ontdekken wie van de twee de dader is.

De bevindingen spreken niet in Ricks voordeel. Het is meer dan een miljard keer waarschijnlijker dat zijn DNA op de kleding van het slachtoffer zat, dan dat het DNA van zijn broer betrof. Een zeer hoge bewijskracht, concludeert het NFI, dat bij de totstandkoming van zijn rapport samenwerkte met andere labs, waaronder die van het Leids Universitair Medisch Centrum.

De uitkomsten passen bij de andere bevindingen, zegt justitie. Zo heeft Rick een typerende tred, waarbij hij met zijn schouders trekt. In de beschrijvingen van haar belager benoemde het slachtoffer ook het speciale loopje dat hij had. Bovendien blijkt uit Ricks telefoongegevens dat hij op het moment van de verkrachting in de omgeving van de plaats delict was.

Vrijspraak

Het bewijs dat werd aangedragen, de opvallend kritische opmerkingen van de rechter, en de verklaring van het slachtoffer: het lijkt Rick amper te raken. De 29-jarige man, bij wie een verstandelijke beperking is vastgesteld, blijft volhouden dat hijzelf niets met de verkrachting van de zeventiger te maken heeft. Met zijn tweelingbroer heeft hij inmiddels geen contact meer. Ricks advocaat trekt Mikes alibi in twijfel, en bestempelt het NFI-onderzoek als ‘experimenteel’. Ze vraagt om vrijspraak.

Op 31 oktober doet de rechter uitspraak. Naast verkrachting, staat Rick K. ook terecht wegens mishandeling. Hij zou zijn ex-vriendin meermaals hebben aangevallen.

Lees ook:

Slecht nieuws voor daders: een nieuwe methode zet het forensisch DNA-onderzoek op z’n kop

Ruim dertig jaar na de eerste Nederlandse zaak waarin DNA-bewijs werd gebruikt, is er een nieuwe doorbraak. Met MPS kan een klein DNA-spoor al leiden tot kennis over haarkleur, oogkleur en herkomst.