Schuldhulp
Toeslagengezinnen van de radar verdwenen. ‘Er heerst schaamte en wantrouwen’
Gemeenten zijn sinds november het eerste aanspreekpunt voor de honderden toeslagenouders van wie de kinderen gedwongen niet thuis woonden. Tot nu toe zijn er weinig gezinnen in beeld.
Bij gemeenten melden zich maar mondjesmaat gedupeerden van de toeslagenaffaire die te maken kregen met de uithuisplaatsing van kinderen. Dat terwijl gemeenten door het ministerie van justitie en veiligheid zijn aangewezen als eerste aanspreekpunt voor de ouders.
Den Haag zegt vijf gezinnen te kennen waar er nog sprake is van een uithuisplaatsing. Zoetermeer kent er zes, net als Rotterdam. In Amsterdam zijn 12 gezinnen bekend, en in Assen drie. Tien andere gemeenten hebben nog geen hulpvragen gekregen, blijkt uit een rondgang. Sinds 2015 werden volgens CBS-cijfers 1115 kinderen van toeslagenouders uithuisgeplaatst. Hoeveel kinderen het van voor 2015 betreft, is niet bekend.
Het is onduidelijk waarom ouders zich niet melden. “Er is sprake van schaamte en wantrouwen”, zegt een woordvoerder van Rotterdam. “We verwachten uiteindelijk meer gezinnen.” De gemeente Zwolle zegt niet te weten wie de gezinnen zijn en vanwege de privacy niet zelf op zoek te kunnen. Almere, waar het volgens het CBS om zeker 45 minderjarigen moet gaan, kent alleen gevallen waar er sprake was van een ‘vrijwillige’ uithuisplaatsing. Ouders bij wie de kinderrechter het kind weghaalde, hebben zich nog niet gemeld.
‘Zijn gezinnen murw, of achterdochtig?’
Ook kinderpsychiater Peter Dijkshoorn noemt het gissen waarom ouders niet bij hun gemeente aankloppen. Hij is vanuit het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd betrokken bij de oprichting van een landelijk onafhankelijk team dat toeslagenouders met uithuisgeplaatste kinderen moet gaan bijstaan. “Zijn ze murw? Weten ze wel welke route ze kunnen lopen? Wat hebben gemeenten of de Belastingdienst gedaan om bekendheid te geven aan de mogelijkheden? Zijn gemeenten of jeugdbeschermingsorganisaties zelf actief bezig om deze gezinnen te vinden en dan ondersteuning te bieden? Dat verdienen ze. Het gaat hier vaak om kwetsbare gezinnen die vertrouwen verloren hebben en soms zelfs achterdochtig zijn.”
Door met de ouders in contact te komen, wil de overheid de gezinnen erkenning geven voor hun leed, schreef toenmalig minister Sander Dekker voor rechtsbescherming in november aan de Tweede Kamer. Mogelijk hebben schulden door de toeslagenaffaire de problemen in een gezin veroorzaakt of verergerd. Een ander doel van de ondersteuning is om te “bezien of herstel van de gezinssituatie wenselijk en mogelijk is”.
Of zich minder ouders melden dan verwacht, kan het ministerie van justitie nog niet zeggen: “Het is nog een vroeg stadium.” Het ministerie verwacht dat meer ouders zich gaan melden als het landelijk onafhankelijk ondersteuningsteam eenmaal van start is. Dat moet op 1 april zover zijn. Tot die tijd draait het team, dat bestaat uit onder meer psychologen en orthopedagogen, een aantal pilots.
Als een kind zich te veel aan een pleegouder heeft gehecht, kan het te laat zijn
Sommige gemeenten zeggen te wachten op de landelijke aanpak. Maar dat is volgens een woordvoerder van het ministerie niet noodzakelijk. Er zijn gezinnen voor wie de tijd tikt: als een jong kind zich te veel aan een pleegouder heeft gehecht, zal een rechter het niet laten terugkeren naar de biologische ouders. “Haast is geboden, maar we willen ook zorgvuldig de aanpak vaststellen van welke hulp we kunnen bieden en wat ouders van dit traject mogen verwachten", aldus de woordvoerder.
Gemeenten die zelf al begonnen zijn met de hulp, worstelen soms met de aanpak. In begeleiding bij wonen, schulden of gezondheidszorg zijn ze ervaren, maar moeten ze nu gaan beoordelen of de uithuisplaatsing samenhangt met de belastingschulden? En of het contact tussen ouders en kind weer hersteld kan worden of een gezin zelfs herenigd?
De gemeente Rotterdam geeft aan niet te zullen beoordelen of er fouten zijn gemaakt in de dossiers. Ook andere gemeenten spreken vooral over ondersteuning bieden en zeggen dat het lastig is te beoordelen of kinderen daadwerkelijk door de toeslagenaffaire uit huis zijn geplaatst. Wat Dijkshoorn betreft gaat het landelijke team wel kritisch kijken naar de beslissingen die in de individuele dossiers zijn gemaakt.
Vorige week werd duidelijk dat de inspecties die in opdracht van het kabinet onderzoek gaan doen naar de uithuisplaatsingen in de toeslagenaffaire nadrukkelijk niet naar de kwaliteit van de beslissingen gaan kijken. De inspecties onderzoeken alleen of er disproportioneel veel kinderen van gedupeerden gedwongen niet thuis hebben gewoond en zo ja, waarom dat zo is.
Lees ook:
Al 13 jaar kan niemand toeslagenouder Gerrelain (36) vertellen waarom ze niet zelf voor haar kinderen mag zorgen
De kinderen van Gerrelain, gedupeerde in de toeslagenaffaire, werden bijna 13 jaar geleden uit huis geplaatst. De redenen daarvoor zijn haar altijd onduidelijk gebleven. Volgens haar is er later nooit goed onderzoek gedaan of ze haar kinderen alsnog zelf groot kon brengen. ‘Het is vechten tegen een machtsblok’.
Rotterdam start onderzoek naar uithuisplaatsingen bij toeslagenouders
Gemeenten moeten aan de slag met onderzoek naar toeslagenouders bij wie kinderen uit huis geplaatst werden. Rotterdam begint deze week.
