Stevenen we in Nederland af op ‘Italiaanse taferelen’?

De coronacrisis heeft in Nederland zijn volle omvang voorlopig nog niet bereikt. Wat kunnen we de komende weken nog verwachten? Sommige artsen en experts grijpen naar de vergelijking met Italië voor enig houvast, en zetten de Italiaanse sterftecijfers van begin maart naast die van Nederland nu. Italië liep bij het ontstaan van de epidemie steeds zo’n twee weken voor op andere Europese landen, zoals Nederland. In hoeverre gaat de vergelijking op?

Eerst de cijfers. Het aantal sterfgevallen in Nederland steeg volgens het RIVM gisteren met 43. Het totale aantal sinds het begin van de epidemie ligt nu op 179. Dat is bijna negen keer zoveel als de twintig sterfgevallen die Nederland tot een week geleden telde.

‘Je mag hopen dat de Nederlandse situatie anders is’

Wie tussen de oogharen kijkt, ziet in de meeste getroffen landen in de eerste fase ongeveer hetzelfde patroon: een verdubbeling van het aantal besmettingen, het aantal zieken en het aantal doden in drie tot vier dagen, en een vertienvoudiging in een week.

Wat zegt dat over Nederland? Veel hangt af van hoe je de grafieken precies op elkaar legt. Vergelijk je de afgelopen tien dagen in Nederland met de periode tot 6 maart in Italië, dan is het sterftecijfer van dag tot dag bijna gelijk. Naast het Nederlandse getal van 179 nu, staan dan 197 Italiaanse doden op 6 maart. Spoel je in Italië vervolgens een week vooruit naar 13 maart, dan kom je op het schrikbarende getal van 1266 doden.

Begin je beide grafieken bij de eerste corona-dode in beide landen, en bekijk je een iets langere periode van zestien dagen, dan gaat de vergelijking met Italië minder goed op (zie figuur). Al is het beeld nog steeds zorgelijk, over die langere periode gezien verloopt de groei van het sterftecijfer hier iets trager.

Frits Rosendaal, hoogleraar epidemiologie van het Leids Universitair Medisch Centrum, is iemand die graag de Italië-vergelijking maakt. “Je mag hopen”, zegt hij, “dat de Nederlandse situatie iets anders is, dat het virus zich hier anders genesteld heeft.” Bijvoorbeeld doordat het virus zich in Italië sneller verspreid heeft in de groep met relatief lichte klachten.

Steeds snellere groei

Wat het tempo ook moge zijn, Nederland moet zich opmaken voor een steeds snellere groei van het aantal slachtoffers, denkt Rosendaal. In elk geval de komende twee weken. De maatregelen van 12 en 15 maart, waarbij Nederland deels op slot ging, hebben voorlopig namelijk nog geen effect op de sterftecijfers. Dat heeft te maken met de incubatietijd en het ziekbed van patiënten voor ze overlijden. Rosendaal schat in dat de Nederlandse gedeeltelijke lockdown pas over drie weken is terug te zien in de sterftecijfers.

Vanaf dat moment gaat de Italië-vergelijking in elk geval niet meer op. Ook Italië ging op slot, maar dat gebeurde pas relatief laat: op 9 maart, zeventien dagen na de eerste dode. Nederland was er eerder bij, zes dagen na de eerste dode. Als het goed is, zouden de cijfers hier niet zo uit de hand moeten lopen als nu in Italië. De Nederlandse maatregelen zijn minder streng, maar Rosendaal verwacht dat dat niet veel uitmaakt voor het effect.

Het RIVM verwacht deze week al wel effect te zien van de maatregelen: niet op het sterftecijfer, maar wel op het aantal nieuwe zieken. Jacco Wallinga, rekenmeester van het RIVM, denkt nu al een effect te zien van het advies van 9 maart om geen handen meer te schudden op het aantal ziekenhuisopnames op dit moment. Dat geeft volgens hem goede hoop.

Het aantal positief geteste personen liep gisteren voor het eerst in dagen iets terug. Er kwamen 573 bekende nieuwe gevallen bij, tegen 637 de dag ervoor.

Lees ook:

Rutte bezweert de Kamer: de Nederlandse aanpak deugt en is wel degelijk rigoureus

De Nederlandse bestrijding van het coronavirus is wel degelijk rigoreus, zegt premier Rutte. De strategie wijkt volgens hem nauwelijks af van die van andere Europese landen.