Steunactie op Malieveld tegen Iraans regime. ‘Ik heb de onderdrukking zelf doorleefd’

Een traan biggelt langs haar wang. Het lijkt Farzaneh Malekpour niet te deren, fier blijven haar armen in de lucht. ‘In solidarity with women in Iran’ staat op de plaat die ze vasthoudt. Ze heeft meerdere protestborden bij zich vandaag, een boodschappentas vol. Daarin heeft ze ook A4’tjes met feiten over haar moederland Iran gestopt. ‘Sinds 1979 is de minimumleeftijd om te mogen trouwen verlaagd van achttien naar negen jaar’. En: ‘Wie de regels rondom het verplicht dragen van de hijab overtreedt, kan tot twee maanden celstraf krijgen, geldboetes en 74 zweepslagen.’

Malekpour (30) kan erover meepraten. Vóór haar vertrek naar Nederland twee jaar geleden, is ze in Iran meermaals gearresteerd wegens het verkeerd dragen van haar hoofddoek. “Ik ben hier omdat ik de onderdrukking in Iran zelf doorleefd heb. Lang heb ik geloofd dat ik als vrouw inferieur was, dat ik minder slim was dan mannen. Al die vrouwonvriendelijke regels leiden tot brainwashing.”

“Inmiddels zijn wij vrouwen ontwaakt.” De arrestatie en dood van de 20-jarige Mahsa Amini was de druppel die de emmer deed overlopen, legt ze uit. Malekpour moet steeds harder praten, het gejoel op het Haagse Malieveld zwelt aan. ‘Zan, zendegi, azadi’, scanderen vele honderden stemmen dezelfde leus, ‘vrouwen, leven, vrijheid’. Met de tekst tonen de betogers solidariteit met vrouwen in Iran en sporen ze de Nederlandse regering aan het Iraanse regime hard te veroordelen.

Verschillen met eerdere protestbewegingen

“Dit is óns moment, ónze revolutie. Woede drijft ons tot moed, de aanblik van de generatie meisjes na ons maakt dat we ons eindelijk luidkeels durven uit te spreken. Dát maakt alles dit keer zo anders. Het zijn de vrouwen die voorop staan. Van het platteland en uit de steden, politiek gezien links en rechts georiënteerd, conservatiever en seculier: boosheid heeft ons dit keer allemaal verenigd. Samen strijden we voor onze vrijheid.”

Er zijn ook andere verschillen met eerdere protestbewegingen, stelt Malekpour. “Hiervoor gingen Iraniërs altijd de straat op vanwege onvrede op economisch vlak, omdat de olieprijzen waren gestegen bijvoorbeeld. Ook is deze generatie van met name jonge vrouwen apolitiek. We zijn niet geïnteresseerd in partijen of hervormers, het gaat om zelfbeschikking. Zo moet je zelf kunnen kiezen of je een hijab wilt dragen of niet.”

Sociale media spelen een grote rol

Wat de generatie van haar ouders ook niet had, is internet. “Tieners en twintigers zien hoe leeftijdgenoten leven in Ethiopië, Los Angeles en Europa. Ze zijn niet langer geïsoleerd, weten hoe vrijheid eruit ziet. Zo heb ik me erover verbaasd hoe Sarina Esmailzadeh (16-jarig Iraans meisje, dat eind september tijdens een demonstratie stierf nadat ze met wapenstokken op haar hoofd was geslagen, red.) zich in haar filmpjes bewoog en uitsprak, in vlekkeloos Engels. Al die kennis, online opgedaan, wakkert het vuur in de meisjes en vrouwen aan.”

Mardjan Seighali, voorzitter van het bestuur van het Humanistisch Verbond en initiatiefnemer van de solidariteitsbijeenkomst op het Malieveld, beaamt die analyse. “Het internet is nu natuurlijk platgelegd door het regime, maar sociale media spelen een grote rol bij deze protesten. Via hun smartphones vinden demonstranten manieren om met elkaar te communiceren, en filmpjes van de gruweldaden die de straten van Iran besmeuren gaan de hele wereld over. Overal op aarde zijn er dit keer getuigen. Beeld en geluid zijn de wapens van de demonstranten.”

Al decennia demonstreren Iraanse vrouwen voor hun rechten, zegt Seighali (58), die Iran in 1990 ontvluchtte met haar twee kinderen. Toch voelt het dit keer ook voor haar anders. “Het begint altijd bij vrouwen, zij hebben in zo’n totalitair regime het meest te verduren. Maar jonge mannen hebben zich inmiddels aangesloten, moeders staan op straat achter hun dochters. De protesten gaan niet meer over Mahsa Amini, haar Koerdische achtergrond of haar vrouw-zijn: vrijwel iedereen komt inmiddels in verzet.”

Onvrede verenigt

De onvrede overstijgt onderlinge verschillen, ziet ze. “Het verlangen naar zelfbeschikking en perspectief brengt mensen samen. De protesten zijn dit keer zo groot dat ik vermoed dat het regime zich als een kat in het nauw voelt. Dat zie je ook aan de bruutheid waarmee demonstraties worden neergeslagen, het is heftiger dan tijdens eerdere demonstraties. Het is een dapper volk, de Iraniërs.”

Ook Malekpour bewondert de moed van haar vrienden en kennissen in Iran. “Ik maak me zorgen om iedereen. Het is een hoge prijs die we moeten betalen voor onze vrijheid, ik hink tussen hoop en wanhoop. Enerzijds ben ik bang dat de protesten slechts een klein verschil zullen maken, anderzijds is iedere stap er één. Ik ben blij dat we eindelijk onze stilte hebben doorbroken.”

Lees ook:

Eeuwenoud symbool van verzet duikt nu ook in Iran weer op: het afknippen van haar

Iraanse vrouwen die met gevaar voor eigen leven protesteren tegen het regime, knippen hun eigen haar af. Het gebaar krijgt wereldwijd navolging. Waarom is juist haar zo’n krachtig symbool?

Iraanse mensenrechtenorganisatie: zeker 185 betogers gedood

Zeker 185 demonstranten zijn door Iraanse veiligheidsdiensten gedood sinds het uitbreken van de protesten in het land, meldt mensenrechtenorganisatie Iran Human Rights.