SP hoopt het neoliberalisme een ‘laatste zetje’ te geven

Niets minder dan een ‘democratische omwenteling’, dat is wat de Socialistische Partij (SP) nastreeft. “De revolutie komt een keer”, zei politiek leider Lilian Marijnissen zelfs, tijdens de viering van het vijftigjarige bestaan van haar partij, zaterdag in Amersfoort. Daarbij werd ook een eerste versie van een nieuw beginselprogramma gepresenteerd. Die tekst gaat de komende maanden langs de leden en wordt op het congres in juni volgend jaar definitief vastgesteld.

De democratische omwenteling wordt in het programma zelf (met als titel: Heel de mens) niet erg concreet. Maar de brede boodschap is dat het kapitalisme en het neoliberalisme te ver zijn doorgeschoten, waardoor burgers geen greep meer hebben op essentiële voorzieningen zoals energie en zorg. Die greep moet weer terug, vindt de SP. “Ik hoop dat we het neoliberalisme het laatste zetje gaan geven”, zei Marijnissen. “De randjes worden er nu al afgeschaafd.”

Nationaliseren energiesector

Als eerste aanzet heeft de partij een ‘volkspetitie’ in gang gezet om de gehele energiesector te nationaliseren. Die is in de eerste week door ruim veertigduizend mensen ondertekend. De partij moet niets weten van het plafond op de energierekening waartoe het kabinet onlangs heeft besloten, op aandringen van GroenLinks en de PvdA. Volgens de SP zijn het vooral de energiebedrijven zelf met hun rinkelende kassa’s die daarvan profiteren.

Op de feestelijke bijeenkomst in Amersfoort kon die linkse samenwerking tussen PvdA en GroenLinks niet onbesproken blijven. Marijnissen bevestigde wat iedereen al wist: de SP zal zich daarbij niet aansluiten. Die mededeling ontlokte bij het publiek het grootste applaus van de hele bijeenkomst.

“We werken al volop samen met die twee partijen op de zaken waarover we het eens zijn”, zei Marijnissen. “Maar we werken soms ook samen met Pieter Omtzigt, zoals in de toeslagenaffaire, of met de ChristenUnie, als het over het reguleren van arbeidsmigratie gaat.”

Volgens Marijnissen draait de discussie rond de linkse samenwerking te veel om het simpelweg optellen van zetels. “Ons socialistische verhaal is anders dan het sociaal-liberale verhaal van de andere linkse partijen.”

Minder rooskleurig

Het feestje waarmee de SP vierde dat ze precies een halve eeuw geleden in Rotterdam werd opgericht (toen nog als Socialistiese Partij) was bescheiden. Partijprominenten als Agnes Kant, Ronald van Raak en Remi Poppe haalden herinneringen op. De oud-partijleiders Emile Roemer, tegenwoordig commissaris van de koning (‘gouverneur’) van Limburg, en Jan Marijnissen waren verhinderd.

De minder rooskleurige hoofdstukken uit de partijgeschiedenis werden met de mantel der liefde bedekt in Amersfoort, zoals de crisis rond de eigen jongerenbeweging Rood en de desastreuze anti-EU-campagne voor de Europese verkiezingen van 2019. Bij de laatste vijf verkiezingen in Nederland leed de SP verlies. In de laatste peilingen voor de Tweede Kamer – voor wat ze waard zijn – staat de partij ook weer in de min.

Electoraal succes

Dat weerhoudt Marijnissen er niet van om optimistisch te zijn over toekomstig electoraal succes. “Ik voel aan alles dat onze tijd eraan komt.”

Op verzoek van de partijtop had filosoof Daan Roovers als buitenstaander een kritische blik geworpen op het nieuwe beginselprogramma. Ze zei verrast te zijn door de positieve insteek van de tekst (‘misschien had ik als vooroordeel over de SP dat het wel zware kost zou zijn’).

Maar: “Voor mij als links politiek denker komt duurzaamheid er een beetje bescheiden vanaf. Het is erg gericht op de mens, wat mij natuurlijk dierbaar is, maar de aarde is daarin instrumenteel. De boodschap is: we moeten goed voor de aarde zorgen zodat wíj daar goed kunnen leven. Misschien zijn er ook andere redenen en heeft die aarde zelf ook een zeker belang.”

Als jong SP-lid was Noah Vetter nog iets anders opgevallen aan het concept-beginselprogramma. “Het internationale aspect van de socialistische strijd blijft een beetje onderbelicht, zeker in vergelijking met vorige beginselprogramma’s. De VN wordt één keer genoemd.” De Europese Unie komt zelfs helemaal niet in de tekst voor.

Lees ook:
SP-congres maakt weinig woorden vuil aan interne strijd

Tijdens het SP-congres in december werd met geen woord gesproken over de interne conflicten.

De bloedgroepen binnen de SP gaan strijdende voort

Verkiezingsnederlagen, weglopende leden en opstandige interne groepen: de SP is al langer in crisis. Critici verwijten het partijbestuur een gebrek aan openheid en democratie.