Rutte zoekt Europese steun voor migratieplan dat niemand nog kent

Mark Rutte is op campagne. Niet alleen als VVD-leider voor de aanstaande verkiezingen, veel actiever nog als premier voor Europees migratiebeleid. Want opeens is het weer ‘asielcrisis’ op het continent. In eigen land luiden betrokken organisaties de alarmbel, ook andere Europese lidstaten vrezen problemen die slechts hun gelijke vinden in de vluchtelingencrisis van 2015.

Mede op Nederlands aandringen steken kabinetsleiders over anderhalve week, op een Europese top, de koppen bij elkaar. “De asielproblematiek vraagt een gezamenlijke aanpak”, zei Rutte vrijdag. Oftewel: de oplossing voor Ter Apel ligt in Brussel. Voorafgaand aan de bijeenkomst probeert hij bij Europese regeringsleiders steun te vinden voor zijn voorstellen. Maandag voegt de Franse president Emmanuel Macron zich bij dat gezelschap – hij komt naar Den Haag.

Oude plannen

Maar wie verwacht dat Rutte tijdens die gesprekken baanbrekende nieuwe ideeën presenteert, komt bedrogen uit. In een brief aan EU-lidstaten, in handen van onder meer RTL Nieuws, pleit de regering vooral voor het naleven van eerder gemaakte afspraken, zoals het Dublinakkoord. Ook een ander plan komt bekend voor: Rutte wil dat asielverzoeken voortaan aan de Europese buitengrens worden behandeld. Dat idee is vaker geopperd en maakte zelfs deel uit van het Europese Migratiepact uit 2020, waarvan sindsdien nog geen letter is omgezet in beleid.

Zelfs als de Europese top hoopvolle resultaten oplevert, blijven concrete effecten waarschijnlijk voorlopig uit. Intussen vrezen opvangorgaan Coa en immigratiedienst IND al binnen enkele maanden een asielcrisis in Nederland. Steeds luider klinkt daarom in Den Haag de roep om nationale maatregelen.

Rechtse partijen, inclusief de VVD, willen de ‘instroom’ fors beperken, en ook premier Rutte sluit binnenlandse maatregelen niet uit. Sterker nog, na interne spanningen binnen de VVD beloofde hij begin november zich hoogstpersoonlijk in te zetten voor een lagere asielinstroom. Daarvoor had hij ‘een heel lijstje’ met plannen in zijn hoofd. Welke plannen? Dat wilde Rutte destijds niet zeggen. Wanneer wel? Ook geen antwoord.

Kleine Nederlandse knopjes

Bijna drie maanden later zwijgt de premier nog steeds – naar eigen zeggen omdat de onderhandelingen nog lopen. Mogelijk spelen ook de beperkte mogelijkheden een rol. Hoe weinig Nederland zelf kan doen, bleek recent opnieuw, toen diverse rechters een streep zetten door de tijdelijke stop op gezinshereniging. Die poging van het kabinet om de instroom te beperken, is volgens justitie in strijd met internationale verdragen.

Een alternatief voor de nareisstop, moest het kabinet erkennen, is er voorlopig niet. Ook de Adviesraad Migratie concludeerde onlangs dat ‘grip op migratie’ via binnenlands beleid erg lastig is. “Onze inschatting is dat de instroom veel meer bepaald wordt door wat er in het buitenland gebeurt, dan door onze kleine knopjes.”

Het voorkomen van een asielcrisis komt zodoende vooral op het bordje van gemeenten, die extra opvanglocaties moeten aanbieden. Landelijke politieke partijen lijken echter niet van plan die voortgang rustig af te wachten. In aanloop naar de verkiezingen voor de Provinciale Staten, en daaropvolgend ook voor de Eerste Kamer, roeren vooral rechtse fracties zich – niet in de laatste plaats nieuwkomers als BBB en JA21. Die zien na twaalf jaar regeren kwetsbaarheid bij de VVD. “Deze asielcrisis komt niet uit de lucht vallen”, schreef JA21-senator Annabel Nanninga vrijdag op Twitter. “De kabinetten-Rutte hadden moeten ingrijpen, maar faalden.”

Lees ook:

Plots klinkt de migratietoon van de EU keihard

EU-landen willen strenger optreden tegen landen vanwaaruit veel migranten naar Europa komen. De Europese Commissie laat haar bezwaar tegen grenshekken varen.