‘Rookvrij’ in Oog in Al is een dringend verzoek, geen gebod

Friso Hennings Backer ergerde zich de afgelopen jaren kapot aan de rokers die voor zijn ijssalon in de Utrechtse Händelstraat een peuk opstaken.”Kleine kinderen komen hier ijs kopen. Die wil je niet blootstellen aan rook”, zegt hij. Dus toen de huisartsen uit het naburige gezondheidscentrum hem vroegen of hij wilde helpen de wijk Oog in Al rookvrij te maken, zei hij meteen ja.

Maandag verschenen de eerste bordjes in de Händelstraat. “Dit terrein is rookvrij”, staat er nu op de gevel van de apotheek. Vergelijkbare bordjes en stickers zijn opgehangen bij de twee basisscholen, het fitnesscentrum, het inlooppunt van de wijkverpleging en bij Gelato Burano, de ijssalon van Hennings Backer. De lokale Albert Heijn heeft geen bordje, maar heeft z’n werknemers wel gevraagd niet meer voor de winkel te roken.

“Wij willen dat jullie rookvrij opgroeien”, zegt de initiatiefnemer, huisarts Monique Prinssen, tegen de leerlingen uit groep 8 van de St. Dominicusschool. Naast het digitale schoolbord vertelt ze de kinderen over de gevaren van de sigaret. Hoe schadelijk het is, en hoe verslavend. “We hebben jullie hulp nodig om de wijk echt rookvrij te maken. Als een kind vraagt of iemand niet wil roken, luisteren mensen.”

Enthousiast fantaseren de leerlingen over hoe ze rokers duidelijk kunnen maken dat hun rook ongewenst is. “Heel overdreven hoesten”, roept Vera. Seger kiest voor de beleefde aanpak: “Wist u dat dit een wijk is waar roken niet meer mag? Kinderen hebben daar veel last van.”

Uitbrander

De Händelstraat is niet de enige straat in Nederland waar de strijd tegen het roken zich naar de openbare ruimte heeft verplaatst. De Beverwijkstraat in Amsterdam, de Wytemaweg en de Zimmermanweg in Rotterdam, het plein voor het gemeentehuis van Amstelveen, alle werden ze dit jaar of vorig jaar uitgeroepen tot rookvrije straat. Net als bij de Händelstraat gaat het niet om een echt rookverbod, maar om een dringend verzoek door lokale huisartsen, scholen en ondernemers.

In de gemeente Groningen zijn er wel straten waar roken een boete kan opleveren. In juni gaf staatssecretaris Paul Blokhuis het startsein voor een rookverbod op een plein en twee straten. De gemeente nam het verbod op in de algemene plaatselijke verordening (APV), waardoor het ook gehandhaafd kan worden.

De druk op de gemeente Utrecht om het voorbeeld van Groningen te volgen neemt toe, schreef wethouder Victor Everhardt (volksgezondheid) in juni aan de raad. Maar zonder resultaat. “Wij kiezen er nadrukkelijk niet voor de openbare ruimte in Utrecht rookvrij te maken. Principieel vinden wij de openbare ruimte van iedereen en willen we geen mensen buitensluiten”, legt hij uit. “Een beleid gericht op verbieden en handhaven past hier niet bij.”

Een deel van de inwoners en winkeliers in Oog in Al zal die woorden toejuichen. Onder meer een tabaksspeciaalzaak en een eetcafé op de Händelstraat stonden niet te springen bij het idee van een rookvrije wijk, zeggen de initiatiefnemers. Maar ijssalonhouder Hennings Backer voelt juist wel iets voor een wettelijk verbod. “Boetes hoeven voor mij niet. Maar het lijkt mij een heel goed idee dat gemeentelijke handhavers mensen kunnen aanspreken op hun rookgedrag. Als wij als winkeliers iets zeggen, krijg je toch al snel een uitbrander.”

Lees ook:
Roken vergroot de kans op psychische aandoeningen

Psychiatrische patiënten roken meer dan gemiddeld. Maar doen ze dat omdat ze een psychische aandoening hebben of hebben ze die aandoening omdat ze veel roken? Vooral dat laatste; roken vergroot de kans op psychische aandoeningen zoals bipolaire stoornis.

De rookvrije sneeuwbal rolt dóór naar straat en plein

Nu steeds meer plekken rookvrij worden en de laatste drogisterijen stoppen met tabaksverkoop, is de vraag: dendert Nederland echt af op een compleet rookvrije samenleving?